Bài Viết
Sinh Nhật 
PointNgày xưa có hai anh em mồ côi đều chết vợ. Người em phát rẫy cạnh bên mộ vợ và thường bị lợn rừng đến phá.
Một hôm, anh ta đặt bẫy, đánh trúng lợn. Chú lợn bị thương vùng khỏi bẫy
chạy hút về phía mộ vợ anh. Người em cầm giáo đuổi theo. Con lợn bị
đuổi chui tọt vào một cái hang bên cạnh mộ vợ anh. Theo dấu chân mồi,
anh đuổi theo lợn.
Chạy theo một đoạn vào trong hang sâu, dấu chân lợn mất đi và hang bỗng
rộng ra. Đi thêm một đoạn nữa, anh lại bị ngáng trước một cửa hang chẹt.
Từ cửa hang nhìn vào, anh nhận ra nhiều người quen cũ (nay họ đã chết
rồi). Anh thầm đoán vợ mình cũng ở trong đám người đó.
Anh định vượt qua cửa hang thì có người chặn lại hỏi:
- Anh đi đâu?
Anh trả lời liền:
- Tôi muốn đến thăm vợ.
Người kia tỏ ý bằng lòng và dặn thêm:
- Đây là xứ Mường Lộôc(1), anh vào đây nên tìm cách xin vợ về, không nên
ăn cơm, uống nước. Đã ăn cơm, uống nước xứ Mường Lộôc thì không còn lên
mặt đất được nữa.
Nói xong, người kia mở cửa cho anh vào.
Suốt hai ngày, hai đêm, anh đi hết đường cao, lối thấp, qua những suối
vàng, sông xanh để tìm vợ. Lúc cổ khát cháy, khi bụng đói cồn cào, lại
qua nhiều nơi làm chay, làm hội, cỗ bày rượu thịt linh đình, có người
rước đón, tiếp mời, anh vẫn một mực từ chối.
Đến sáng ngày thứ ba, anh nhận ra vợ đang giã gạo dưới một sàn nhà cao.
Vợ anh cũng đã nhận ra anh, vội buông chày chạy ra niềm nở hỏi han:
- Sao anh đi thăm em lại không đưa con cùng đi? Con ta có khỏe không? Nó lớn bằng nào rồi?
Anh rưng rưng nước mắt bảo vợ:
- Con ta đã khóc khản cả cổ, ngày đêm trông ngóng mẹ về.
Chị đưa mắt lên sàn nhà bảo anh:
- Anh xin cho em về thì em về.
Cha của chị bây giờ là vua xứ Mường Lộôc có quyền to lắm, ít người dám
bén chân đến thang sàn nhà ông. Anh vì thương vợ, thương con nên đánh
liều leo lên sàn cao gặp vua.
Ông vua đang ngồi bếp, thấy người lạ có nét mặt thật thà, dễ thương nên
quay sang hỏi chuyện. Anh được dịp liền kể hết nỗi niềm tình cảm vợ
chồng của mình cho vua nghe. Ông vua ra chiều xúc động, gật gật đầu,
bảo:
- Vợ chồng mày chung thủy như vậy là rất tốt, ta không nỡ gây cảnh phân li. Thôi được, ta cho vợ mày về Mường Lùm(2).
Anh mừng quá xuống đón ngay vợ về. Đi được một buổi đường thì vợ chồng
gặp một cây to chắn ngang đường. Người vợ vừa leo lên toan vượt qua thì
trượt chân ngã, chết. Cùng lúc, tất cả đồ đạc, vật dụng chị ta mang theo
đều biến thành vỏ cây.
Anh chồng khóc lóc, bỏ xác vợ vào gùi, quyết vượt qua thân cây to để trở
về mặt đất. Leo đến một ngày, hai ngày vẫn chưa vượt qua được thân cây,
xác vợ anh ngày một thối rữa ra. Không quản gì thối tha, nặng nhọc, anh
gùi xác vợ bên mình gắng qua nơi hiểm trở.
Đến ngày thứ tư, khi vượt qua được thân cây to thì chợt vợ anh sống lại.
Vợ chồng lại mừng rỡ, dắt tay nhau cùng đi về hướng quê nhà.
Đi thêm một ngày nữa, vợ chồng lại gặp một con sông rộng. Đang bơi giữa
dòng, người vọ bỗng chới với rồi chìm nghỉm. Anh chồng lại ngụp lặn tìm
xác vợ.
Mãi đến chiều ngày hôm sau, anh mới vớt được xác vợ lên. Anh lại đặt xác
vợ vào gùi, mang đi. Xác chết phình nước nên chỉ đến chiều hôm sau là
bắt đầu thối rữa. Mặc, anh vẫn gùi vợ đi. Được thêm một ngày nữa, người
vợ sống trở lại, đúng lúc vợ chồng ra đến cửa hang. Họ nắm tay nhau chạy
về nhà. Vợ chồng con cái lại sum họp như xưa.
Người chồng đi làm rẫy, người vợ lo nuôi con, sửa sang lại nhà, nương.
Ngày ngày, tiếng chày giã gạo của chị lại âm vang rừng núi.
Người anh cả côi cút trong cảnh gà trống nuôi con, bỗng nghe tiếng chày
giã gạo suốt sáng đến tối từ phía nhà em dội sang thì lạ lắm. Anh cho
con sang xem ai đang giã gạo.
Biết vợ em trở về, người anh dắt con sang chơi nhà em, hỏi chuyện làm sao em dâu chết lâu rồi nay sống lại được.
Người em kể lại sự tình cho anh nghe và bảo:
- Anh ơi, nếu anh muốn tìm chị về thì em sẽ đi giúp…
Người anh xua tay:
- Để anh đi tìm lấy. Ai lại để em chồng đi tìm chị dâu.
Anh cả ra đi đúng như lời em dặn, như đường em đã đi. Anh cũng gặp được vợ, cũng xin vua Mường Lộôc cho vợ được về với mình.
Trên đường về, vợ anh cũng vượt qua cây gỗ và ngã chết, anh làm theo lời
em, bỏ xác vợ vào gùi mang đi. Mùi thối của xác chết làm anh nhức óc.
Có lần anh toan ném cái xác ấy đi, nhưng nhớ lời em dặn, anh bịt mũi,
chịu khó mang đi tiếp. Vượt qua được thân cây to, vợ anh sống lại.
Vì sợ phải mang xác chết lần nữa, anh cả tách rừng rẽ sang một lối khác.
Cuối cùng anh vẫn phải vượt qua bến sông như lời em đã báo trước.
Người anh cố dìu chắc để vợ khỏi chết đuối, nhưng khi ra giữa dòng, bỗng
dưng giông tố nổi lên, người vợ bị tuột khỏi tay anh chìm nghỉm. Anh cố
công lặn tìm suốt một ngày, một đêm thâu. Khi vớt được thì xác của vợ
đã rữa ra, mùi hôi thối xông lên nồng nặc. Anh cả không chịu được nữa,
đành buông xác vợ xuống sông.
Anh cả tiu nghỉu lên bờ tìm đường về, liền nghe tiếng gọi rất quen từ
bên kia dội sang. Anh nhận ra bóng dáng vợ mình đã sống lại, đang đứng ở
bờ bên kia gọi nhắn sang:
- Anh ơi, vợ chồng lấy điều chung thủy làm đầu. Anh đã không giữ được điều đó, từ nay trở đi anh đừng quay lại nữa.
Nói rồi chị ta biến mất.
Lúc quay về xứ Mường Lộôc, chị ta thuật lại mọi chuyện cho vua nghe. Ông
vua nổi giận, gọi hết những người coi cửa xứ ông đến, nghiêm khắc bảo:
- Từ nay ta cấm tiệt việc người sống trên Mường Lùm về thăm người sống dưới xứ Mường Lộôc ta.
Từ đó đến nay, người sống bị cấm cửa, không còn được đi thăm người chết như trước nữa.
(1): Âm phủ
(2): Trần gian
