Triệu chứng táo bón là đi tiêu ít hơn 3 lần một tuần,phân khô và cứng. Trẻ táo bón thường gặp khó khăn hoặc bị đau khi đitiêu, cảm giác khó chịu, đầy bụng, buồn nôn, cáu gắt, mệt mỏi và thườngkèm theo biếng ăn.
Trẻnhỏ bị táo bón thường do được nuôi dưỡng toàn bằng cơm, thịt, cá,trứng..., ít ăn rau, trái cây, hoặc chỉ ăn “nước hầm, nước luộc, nướcép” mà không ăn “cái”, bỏ xác nên dẫn đến tình trạng thừa đạm, thiếuchất xơ.
Chất xơ thực phẩm có nhiều trong nguồn thực vật, đặcbiệt trong trái cây, rau, ngũ cốc nguyên cám, các hạt họ đậu. Mặc dù xơthực phẩm không trực tiếp cung cấp năng lượng và các chất dinh dưỡngnhưng lại thực hiện rất nhiều chức năng sinh học, đặc biệt là chức năngnhuận trường có tác dụng phòng ngừa táo bón. Khi kết hợp với nước, chấtxơ hút nước và nở to làm cho phân mềm ra và khối phân to ra hơn trướckhiến vách ruột càng bị kích thích mạnh, nhu động ruột càng mạnh hẳnlên làm cho việc bài tiết dễ dàng.
Tùy theo loại xơ mà tác dụng tăng khối phân và tăngtần suất đi tiêu của các xơ thực phẩm cũng khác nhau. Thí dụ như cùnglà xơ trong củ cải, mỗi gr oligofructose ăn vào làm tăng thêm 1,3grphân, trong khi mỗi gr inulin ăn vào làm tăng 2gr phân (Theo Gibsons etal (81)).
Việc tăng tần suất đi tiêu làm tăng tốc độ thải cácđộc tố và giảm độ đậm đặc của các chất độc này. Điều này giúp tránhđược nguy cơ ung thư đại tràng. Ngoài ra chất xơ còn có tác dụng làmtăng khả năng miễn dịch hệ tiêu hóa nhờ tính chất tăng hệ vi khuẩn lànhtính đường ruột, giảm nguy cơ nhiễm trùng đường tiêu hóa; giúp ổn địnhđường máu và giảm cholesterol máu.
Có một số phụ huynh "đổ tội" cho sữa bột gây ra táobón. Nhưng cần chú ý điều này chỉ có thể đúng khi khẩu phần ăn của béchỉ toàn là sữa (bé dưới 6 tháng tuổi), nhưng cũng phải coi lại xem sữacó bị pha đặc quá hay không, bé không được tắm nắng hàng ngày nên thiếuvitamin D gây đổ mồ hôi trộm nhiều mà không cho uống thêm nước lọc...Nếu trẻ đã ăn dặm thì phần lớn táo bón là do ăn thiếu chất xơ.
Giờ đây, có nhiều thực phẩm chế biến được nghiên cứubổ sung thêm chất xơ nhằm làm cân bằng chế độ ăn. Rất dễ dàng tìm thấycác loại thực phẩm công nghiệp được công bố chất xơ bổ sung và tác dụngcủa nó trên bao bì như sữa bột, sản phẩm ngũ cốc, nước uống...
Một số loại sữa bột được bổ sung thêm chất xơ vàprebiotic hỗ trợ rất tốt cho tiêu hóa của trẻ. Prebiotic thực chất cũnglà một loại chất xơ (oligosaccharide) do không được thủy phân ở ruộtnon. Prebiotic tạo ra một môi trường thuận lợi cho vi khuẩn có ích pháttriển trong đường ruột trẻ, ức chế vi khuẩn có hại và tạo điều kiện chođường ruột lành mạnh đảm nhiệm tốt chức năng tiêu hóa hấp thu và tăngmiễn dịch tại chỗ.
Một số thực phẩm thông thường có tác dụng nhuận trường
- Các loại rau: đay, mồng tơi, rau lang, muống, sam,rau má, cải trắng, cần, chân vịt, càng cua, mồng tơi, khổ qua, đậu bắp,giá đỗ…
- Trái cây: đu đủ, thanh long, bưởi, cam, quít, chuối, thơm, táo, lê, bơ...
- Củ quả: củ cải trắng, bí đỏ, dưa leo, khoai lang nghệ, khoai tây cả vỏ, khoai mỡ...
- Ngũ cốc, đậu đỗ: mè, đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen cả vỏ, gạo lức nâu...
- Các loại khác: hạt é, rau câu, sương sâm, sương sáo... Bác sĩ chuyên khoa 1 Đào Thị Yến Thủy
Chất xơ thực phẩm có nhiều trong nguồn thực vật, đặcbiệt trong trái cây, rau, ngũ cốc nguyên cám, các hạt họ đậu. Mặc dù xơthực phẩm không trực tiếp cung cấp năng lượng và các chất dinh dưỡngnhưng lại thực hiện rất nhiều chức năng sinh học, đặc biệt là chức năngnhuận trường có tác dụng phòng ngừa táo bón. Khi kết hợp với nước, chấtxơ hút nước và nở to làm cho phân mềm ra và khối phân to ra hơn trướckhiến vách ruột càng bị kích thích mạnh, nhu động ruột càng mạnh hẳnlên làm cho việc bài tiết dễ dàng.
Tùy theo loại xơ mà tác dụng tăng khối phân và tăngtần suất đi tiêu của các xơ thực phẩm cũng khác nhau. Thí dụ như cùnglà xơ trong củ cải, mỗi gr oligofructose ăn vào làm tăng thêm 1,3grphân, trong khi mỗi gr inulin ăn vào làm tăng 2gr phân (Theo Gibsons etal (81)).
Việc tăng tần suất đi tiêu làm tăng tốc độ thải cácđộc tố và giảm độ đậm đặc của các chất độc này. Điều này giúp tránhđược nguy cơ ung thư đại tràng. Ngoài ra chất xơ còn có tác dụng làmtăng khả năng miễn dịch hệ tiêu hóa nhờ tính chất tăng hệ vi khuẩn lànhtính đường ruột, giảm nguy cơ nhiễm trùng đường tiêu hóa; giúp ổn địnhđường máu và giảm cholesterol máu.
Có một số phụ huynh "đổ tội" cho sữa bột gây ra táobón. Nhưng cần chú ý điều này chỉ có thể đúng khi khẩu phần ăn của béchỉ toàn là sữa (bé dưới 6 tháng tuổi), nhưng cũng phải coi lại xem sữacó bị pha đặc quá hay không, bé không được tắm nắng hàng ngày nên thiếuvitamin D gây đổ mồ hôi trộm nhiều mà không cho uống thêm nước lọc...Nếu trẻ đã ăn dặm thì phần lớn táo bón là do ăn thiếu chất xơ.
Giờ đây, có nhiều thực phẩm chế biến được nghiên cứubổ sung thêm chất xơ nhằm làm cân bằng chế độ ăn. Rất dễ dàng tìm thấycác loại thực phẩm công nghiệp được công bố chất xơ bổ sung và tác dụngcủa nó trên bao bì như sữa bột, sản phẩm ngũ cốc, nước uống...
Một số loại sữa bột được bổ sung thêm chất xơ vàprebiotic hỗ trợ rất tốt cho tiêu hóa của trẻ. Prebiotic thực chất cũnglà một loại chất xơ (oligosaccharide) do không được thủy phân ở ruộtnon. Prebiotic tạo ra một môi trường thuận lợi cho vi khuẩn có ích pháttriển trong đường ruột trẻ, ức chế vi khuẩn có hại và tạo điều kiện chođường ruột lành mạnh đảm nhiệm tốt chức năng tiêu hóa hấp thu và tăngmiễn dịch tại chỗ.
Một số thực phẩm thông thường có tác dụng nhuận trường
- Các loại rau: đay, mồng tơi, rau lang, muống, sam,rau má, cải trắng, cần, chân vịt, càng cua, mồng tơi, khổ qua, đậu bắp,giá đỗ…
- Trái cây: đu đủ, thanh long, bưởi, cam, quít, chuối, thơm, táo, lê, bơ...
- Củ quả: củ cải trắng, bí đỏ, dưa leo, khoai lang nghệ, khoai tây cả vỏ, khoai mỡ...
- Ngũ cốc, đậu đỗ: mè, đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen cả vỏ, gạo lức nâu...
- Các loại khác: hạt é, rau câu, sương sâm, sương sáo... Bác sĩ chuyên khoa 1 Đào Thị Yến Thủy