Bài Viết
Sinh Nhật 
PointCảnh giác với hiện tượng trẻ dậy thì sớm
Nếu bé gái 8 tuổi hoặc nhỏ hơn đã có ngực, và bé trai 9 tuổi hoặc nhỏ hơn đã có râu, nghĩa là bé bị dậy thì sớm.
Bệnh không chết người ngay nhưng khiến tâm sinh lý
của trẻ phát triển không bình thường và là nguy cơ dẫn đến những bệnh
nguy hiểm khác.
Ở châu Âu và Mỹ, người ta nhận thấy trong vòng 180
năm qua tuổi dậy thì đang giảm đi với tốc độ 1 - 3 tháng trong mỗi 10
năm. Những năm gần đây, tại Mỹ, tuổi dậy thì của phái nữ là 8 - 13 tuổi
còn phái nam là 9 - 14 tuổi. Ở ta chưa có thống kê về tuổi dậy thì và
nhiều người thường căn cứ vào câu nói của ông bà xưa: “Nữ thập tam, nam
thập lục” và cho rằng tuổi dậy thì của bé gái là 13 còn của bé trai là
16.
PGS Nguyễn Hữu Đức nhận định, nếu cho rằng ông bà xưa
ghi nhận tuổi dậy thì hơi trễ do quan sát những biểu hiện đã thật rõ
nét của lứa tuổi này, cộng với tuổi dậy thì trải qua thời gian dài có
giảm, thì tuổi dậy thì của bé gái ở nước ta phải từ tám tuổi trở lên,
bé trai phải từ chín tuổi trở lên.
Như vậy, nếu bé gái trổ mã ở tuổi là tám hoặc nhỏ hơn
tám với các dấu hiệu phát dục như ngực nở to, có kinh nguyệt, nổi mụn,
mọc lông nách hoặc lông mu nhiều, tăng chiều cao nhanh chóng; bé trai ở
tuổi là chín hay nhỏ hơn với các dấu hiệu miệng đã đầy ria mép, tăng
kích thước dương vật hay tinh hoàn, giọng nói trầm đi... thì có thể coi
là đã bị dậy thì sớm.
Căn bệnh này trước đây ít gặp, trong 100 trường hợp
thì hãn hữu mới có 4 - 5 trẻ mắc phải, nhưng hiện ngày càng phổ biến,
thậm chí cả trẻ mới 5 - 6 tuổi cũng đã mắc. Trong đó thường thấy xảy ra
ở bé gái hơn bé trai.
Hiện tượng dậy thì sớm là do đâu?
Theo PGS Hữu Đức, trước hết, do tự thân cơ thể bé có
những rối loạn về mặt sinh dục đưa đến dậy thì sớm. Thí dụ như có u
bướu ở vùng dưới đồi hoặc ở tuyến tùng nằm ở não bộ có thể gây tăng
tiết estrogen sớm để làm dậy thì. Nguyên nhân tự thân rối loạn có tính
chất cá biệt và rất hiếm xảy ra. Chính hai nguyên nhân còn lại dưới đây
là đáng quan tâm hơn cả.
1. Do ăn thịt bò, heo, gà… nhiễm estrogen
Dậy thì sớm đã được ghi nhận ở những bé hay uống sữa
bò, dùng các sản phẩm chế biến từ sữa bò, ăn thịt heo, gà bị nhiễm
estrogen. Lâu nay trong chăn nuôi công nghiệp người ta vẫn hay lạm dụng
nhiều các chất gọi là “hoóc môn tăng trưởng” nhằm thúc các con vật nuôi
phát triển.
Trong các hoóc môn tăng trưởng đó có estrogen hoặc
các tiền chất có thể chuyển hóa thành estrogen. Estrogen từ bên ngoài
môi trường đưa vào cơ thể người được gọi là xenoestrogen. Bé gái chưa
đến tuổi dậy thì nhưng lại tiếp xúc với xenoestrogen do tiêu thụ sản
phẩm từ chăn nuôi công nghiệp sẽ có nguy cơ dậy thì sớm.
Estrogen chính là một hoóc môn sinh dục nữ. Cơ thể bé
gái chưa dậy thì nhưng do tiếp xúc với xenoestrogen xem như có một
lượng estrogen có trong cơ thể, nó sẽ kích hoạt vùng dưới đồi và tuyến
yên ở não tiết ra các estrogen này hướng dục (gonadotropins) đánh thức
buồng trứng làm việc và làm xuất hiện sớm những hiện tượng đặc trưng
của giới tính nữ.
2. Bao bì nhựa có phtalat cao
Cho đến nay đã có những chứng cứ xác đáng cho thấy bé
gái dậy thì sớm do nhiễm các “dẫn chất phtalat”. Dẫn chất phtalat gồm
nhiều chất hữu cơ như monobutyl phtalat (MBP), dibutyl phtalat (DBP),
benzylbutyl phtalat (BZBP), diethylhexyl phtalat (DEHP), monomethyl
phtalat (MMP),… Các dẫn chất này thường được dùng làm chất hóa dẻo cho
các bao bì nhựa như chai, can, túi, bao, đầu núm vú, bình sữa, trong đồ
chơi trẻ con bằng chất dẻo, nhựa…
Trong quá trình sử dụng các sản phẩm này, các dẫn
chất phtalat nếu bị một tác động nào đó sẽ thôi ra (ngấm ra từ từ) và
theo đường tiêu hóa vào trong cơ thể. Tác hại của chúng là làm xáo trộn
nội tiết, khiến trẻ bị dậy thì sớm trước tuổi.
Một công trình nghiên cứu năm 2009 của Chou YY và
cộng sự thực hiện tại khoa y, Đại học quốc gia Chen Kung (Đài Loan)
trên 30 bé gái dậy thì sớm so với 33 bé gái bình thường cho thấy, trong
nước tiểu bé gái dậy thì sớm chứa lượng MMP cao hơn nhiều so với bé gái
bình thường, và kết luận MMP có thể là một nguyên nhân môi trường gây
dậy thì sớm ở bé gái Đài Loan.
Cũng vì tác hại của dẫn chất phtalat nên hiện nay
Nghị viện châu Âu không cho phép dùng DBP và DEHP có trong đồ chơi trẻ
em và cả trong mỹ phẩm. Đối với chúng ta, nên dùng cẩn thận các sản
phẩm nhựa dẻo như PVC vì có thể chứa các dẫn chất phtalat. Không nên
chế biến thức ăn quá nóng trong các tô chén, bao bì bằng nhựa mà thay
bằng vật đựng bằng sứ bởi nhiệt độ quá nóng sẽ làm các phtalat dễ thôi
ra.
Cũng về tình trạng trẻ dậy thì sớm, theo PGS Nguyễn
Thị Hoàn, trưởng khoa nội tiết, Bệnh viện nhi Trung ương, dậy thì sớm
được phân thành hai loại: dậy thì sớm thật và dậy thì sớm giả. Dậy thì
sớm thật có sự kích hoạt của não (do u não, tổn thương não, teo não,
động kinh, u nang buồng trứng, u tuyến thượng thận...) rất dễ dẫn đến
tử vong. Dậy thì sớm giả là dậy thì sớm hoóc môn sinh dục, ở bé gái là
u nang buồng trứng, bé trai là tăng sản thượng thận bẩm sinh. Trẻ dậy
thì sớm do u não ít gặp hơn nhưng khó điều trị hơn, còn dậy thì sớm giả
rất thường gặp và nếu điều trị sớm trước năm tuổi có thể chữa khỏi.
Dậy thì sớm làm trẻ luôn cảm thấy bất an. Trẻ cao hơn
so với trẻ cùng lứa nhưng khi trưởng thành lại có thân hình tương đối
thấp lùn do thời điểm tăng và ngừng phát triển chiều cao đến sớm hơn.
Bé gái dậy thì sớm còn có nguy cơ mắc ung thư vú, ung thư dạ con, ung
thư buồng trứng... cao hơn trẻ bình thường; bé trai dậy thì sớm có thể
bị vô sinh.
Vì vậy khi thấy trẻ có dấu hiệu phát triển bất
thường: trẻ trai ăn khỏe, cơ bắp phát triển, hiếu động, hay nghịch bộ
phận sinh dục; trẻ gái có núm vú to, tự kích thích sinh lý... phụ huynh
cần cho trẻ đi khám ngay.
(Theo Sài Gòn Tiếp Thị)
 |
| Ảnh minh họa: Sài gòn Tiếp thị. |
Nếu bé gái 8 tuổi hoặc nhỏ hơn đã có ngực, và bé trai 9 tuổi hoặc nhỏ hơn đã có râu, nghĩa là bé bị dậy thì sớm.
Bệnh không chết người ngay nhưng khiến tâm sinh lý
của trẻ phát triển không bình thường và là nguy cơ dẫn đến những bệnh
nguy hiểm khác.
Ở châu Âu và Mỹ, người ta nhận thấy trong vòng 180
năm qua tuổi dậy thì đang giảm đi với tốc độ 1 - 3 tháng trong mỗi 10
năm. Những năm gần đây, tại Mỹ, tuổi dậy thì của phái nữ là 8 - 13 tuổi
còn phái nam là 9 - 14 tuổi. Ở ta chưa có thống kê về tuổi dậy thì và
nhiều người thường căn cứ vào câu nói của ông bà xưa: “Nữ thập tam, nam
thập lục” và cho rằng tuổi dậy thì của bé gái là 13 còn của bé trai là
16.
PGS Nguyễn Hữu Đức nhận định, nếu cho rằng ông bà xưa
ghi nhận tuổi dậy thì hơi trễ do quan sát những biểu hiện đã thật rõ
nét của lứa tuổi này, cộng với tuổi dậy thì trải qua thời gian dài có
giảm, thì tuổi dậy thì của bé gái ở nước ta phải từ tám tuổi trở lên,
bé trai phải từ chín tuổi trở lên.
Như vậy, nếu bé gái trổ mã ở tuổi là tám hoặc nhỏ hơn
tám với các dấu hiệu phát dục như ngực nở to, có kinh nguyệt, nổi mụn,
mọc lông nách hoặc lông mu nhiều, tăng chiều cao nhanh chóng; bé trai ở
tuổi là chín hay nhỏ hơn với các dấu hiệu miệng đã đầy ria mép, tăng
kích thước dương vật hay tinh hoàn, giọng nói trầm đi... thì có thể coi
là đã bị dậy thì sớm.
Căn bệnh này trước đây ít gặp, trong 100 trường hợp
thì hãn hữu mới có 4 - 5 trẻ mắc phải, nhưng hiện ngày càng phổ biến,
thậm chí cả trẻ mới 5 - 6 tuổi cũng đã mắc. Trong đó thường thấy xảy ra
ở bé gái hơn bé trai.
Hiện tượng dậy thì sớm là do đâu?
Theo PGS Hữu Đức, trước hết, do tự thân cơ thể bé có
những rối loạn về mặt sinh dục đưa đến dậy thì sớm. Thí dụ như có u
bướu ở vùng dưới đồi hoặc ở tuyến tùng nằm ở não bộ có thể gây tăng
tiết estrogen sớm để làm dậy thì. Nguyên nhân tự thân rối loạn có tính
chất cá biệt và rất hiếm xảy ra. Chính hai nguyên nhân còn lại dưới đây
là đáng quan tâm hơn cả.
1. Do ăn thịt bò, heo, gà… nhiễm estrogen
Dậy thì sớm đã được ghi nhận ở những bé hay uống sữa
bò, dùng các sản phẩm chế biến từ sữa bò, ăn thịt heo, gà bị nhiễm
estrogen. Lâu nay trong chăn nuôi công nghiệp người ta vẫn hay lạm dụng
nhiều các chất gọi là “hoóc môn tăng trưởng” nhằm thúc các con vật nuôi
phát triển.
Trong các hoóc môn tăng trưởng đó có estrogen hoặc
các tiền chất có thể chuyển hóa thành estrogen. Estrogen từ bên ngoài
môi trường đưa vào cơ thể người được gọi là xenoestrogen. Bé gái chưa
đến tuổi dậy thì nhưng lại tiếp xúc với xenoestrogen do tiêu thụ sản
phẩm từ chăn nuôi công nghiệp sẽ có nguy cơ dậy thì sớm.
Estrogen chính là một hoóc môn sinh dục nữ. Cơ thể bé
gái chưa dậy thì nhưng do tiếp xúc với xenoestrogen xem như có một
lượng estrogen có trong cơ thể, nó sẽ kích hoạt vùng dưới đồi và tuyến
yên ở não tiết ra các estrogen này hướng dục (gonadotropins) đánh thức
buồng trứng làm việc và làm xuất hiện sớm những hiện tượng đặc trưng
của giới tính nữ.
2. Bao bì nhựa có phtalat cao
Cho đến nay đã có những chứng cứ xác đáng cho thấy bé
gái dậy thì sớm do nhiễm các “dẫn chất phtalat”. Dẫn chất phtalat gồm
nhiều chất hữu cơ như monobutyl phtalat (MBP), dibutyl phtalat (DBP),
benzylbutyl phtalat (BZBP), diethylhexyl phtalat (DEHP), monomethyl
phtalat (MMP),… Các dẫn chất này thường được dùng làm chất hóa dẻo cho
các bao bì nhựa như chai, can, túi, bao, đầu núm vú, bình sữa, trong đồ
chơi trẻ con bằng chất dẻo, nhựa…
Trong quá trình sử dụng các sản phẩm này, các dẫn
chất phtalat nếu bị một tác động nào đó sẽ thôi ra (ngấm ra từ từ) và
theo đường tiêu hóa vào trong cơ thể. Tác hại của chúng là làm xáo trộn
nội tiết, khiến trẻ bị dậy thì sớm trước tuổi.
Một công trình nghiên cứu năm 2009 của Chou YY và
cộng sự thực hiện tại khoa y, Đại học quốc gia Chen Kung (Đài Loan)
trên 30 bé gái dậy thì sớm so với 33 bé gái bình thường cho thấy, trong
nước tiểu bé gái dậy thì sớm chứa lượng MMP cao hơn nhiều so với bé gái
bình thường, và kết luận MMP có thể là một nguyên nhân môi trường gây
dậy thì sớm ở bé gái Đài Loan.
Cũng vì tác hại của dẫn chất phtalat nên hiện nay
Nghị viện châu Âu không cho phép dùng DBP và DEHP có trong đồ chơi trẻ
em và cả trong mỹ phẩm. Đối với chúng ta, nên dùng cẩn thận các sản
phẩm nhựa dẻo như PVC vì có thể chứa các dẫn chất phtalat. Không nên
chế biến thức ăn quá nóng trong các tô chén, bao bì bằng nhựa mà thay
bằng vật đựng bằng sứ bởi nhiệt độ quá nóng sẽ làm các phtalat dễ thôi
ra.
Cũng về tình trạng trẻ dậy thì sớm, theo PGS Nguyễn
Thị Hoàn, trưởng khoa nội tiết, Bệnh viện nhi Trung ương, dậy thì sớm
được phân thành hai loại: dậy thì sớm thật và dậy thì sớm giả. Dậy thì
sớm thật có sự kích hoạt của não (do u não, tổn thương não, teo não,
động kinh, u nang buồng trứng, u tuyến thượng thận...) rất dễ dẫn đến
tử vong. Dậy thì sớm giả là dậy thì sớm hoóc môn sinh dục, ở bé gái là
u nang buồng trứng, bé trai là tăng sản thượng thận bẩm sinh. Trẻ dậy
thì sớm do u não ít gặp hơn nhưng khó điều trị hơn, còn dậy thì sớm giả
rất thường gặp và nếu điều trị sớm trước năm tuổi có thể chữa khỏi.
Dậy thì sớm làm trẻ luôn cảm thấy bất an. Trẻ cao hơn
so với trẻ cùng lứa nhưng khi trưởng thành lại có thân hình tương đối
thấp lùn do thời điểm tăng và ngừng phát triển chiều cao đến sớm hơn.
Bé gái dậy thì sớm còn có nguy cơ mắc ung thư vú, ung thư dạ con, ung
thư buồng trứng... cao hơn trẻ bình thường; bé trai dậy thì sớm có thể
bị vô sinh.
Vì vậy khi thấy trẻ có dấu hiệu phát triển bất
thường: trẻ trai ăn khỏe, cơ bắp phát triển, hiếu động, hay nghịch bộ
phận sinh dục; trẻ gái có núm vú to, tự kích thích sinh lý... phụ huynh
cần cho trẻ đi khám ngay.
(Theo Sài Gòn Tiếp Thị)
