Ngày xưa có
một em bé mồ côi cha từ hồi còn nhỏ. Người mẹ sau một thời gian tang chế
cũng đi lấy chồng. Vì bà con thân thích nội ngoại không còn ai nên nó
phải theo mẹ về ở với bố ghẻ. Bố ghẻ tính rất vũ phu, coi cả hai mẹ con
như kẻ ăn đứa ở. Nhất là thằng bé chưa biết làm gì cả, nên hắn lại càng
ghét dữ. Nhiều lúc có việc trái ý, hắn đánh thằng bé thâm tím cả mình
mẩy. Nhà hắn cũng không có gì. Hắn thường sinh nhai bằng cách lên rừng
đốn củi. Người đàn bà vừa về với hắn được một ngày đã phải gánh củi của
chồng đi bán ở chợ. Không may, năm đó trời làm mất mùa. Miếng ăn kiếm
rất chật vật. Củi rẻ như bèo. Trước kia một gánh củi nuôi sống gia đình
được mấy ngày thì bây giờ không đủ nuôi được một bữa. Thằng bé chưa làm
được nghề ngỗng gì cả, trở nên một cái gai trước mắt bố ghẻ.
- Thằng bé này chỉ ăn hại đái nát. Chỉ làm cho ta khó khăn thêm.
Hắn bảo vợ thế và khuyên vợ đem con đi bán cho kẻ khác nuôi. Nhưng người
đàn bà nhất quyết không chịu. Thà là cả hai mẹ con cùng chết chứ bà
không đời nào chịu lìa con. Người bố ghẻ bèn có ý định muốn giết chết
con riêng của vợ. Mạng người lúc này nhỏ bằng cái tơ cái tóc. Huống chi
đối với hắn, hắn chẳng coi ra gì.
Nạn đói coi chừng đang kéo dài và ngày càng dữ dội. Một gánh củi lớn bây
giờ không đổi nổi một bát gạo. Hôm đó, chờ lúc vợ đi chợ sớm, hắn đưa
thằng bé lên rừng. Hắn rủ:
- Mày có muốn trèo ổi và bắt bướm không? Trên ấy thì tha hồ. Thằng bé
nghe thế lấy làm thích, cố xin đi theo cho được. Cảnh rừng có nhiều cái
lạ làm cho thằng bé lon ton chạy theo bố ghẻ không biết mệt. Người đàn
ông đưa nó vào rừng sâu. Khi đến chỗ mấy cây ổi rừng, hắn bảo thằng bé:
- Ổi đấy. Và có bát cơm đây. Chốc nữa tao lại tìm.
Thế rồi hắn bỏ mặc thằng bé, lẳng lặng chui ra, đến một chỗ khác kiếm
củi. Nhưng buổi chiều, khi bước chân vào nhà hắn lấy làm ngạc nhiên thấy
thằng bé đã về trước hắn rồi. Số là thằng bé trong khi đang bơ vơ giữa
rừng rậm thì may mắn gặp một bọn đi đào khoai mài về ngang. Thế là họ
đưa nó về. Nhờ có bát cơm, nó vẫn đủ sức đi được đến nhà. Nghe đứa bé
kể, hắn bực mình vô hạn. Hắn vờ mắng:
- Chỉ vì mày, làm tao tìm mãi không được!
Một lần khác hắn lại dỗ được đứa bé đi theo lên rừng. Lần này hắn cố tâm
đưa nó vào thật sâu, đến những nơi chưa ai dám tìm vào hái củi bao giờ.
Khi trốn khỏi thằng bé, hắn nghĩ bụng: "Không chết vì thú dữ thì cũng
chết vì lạc, không chết vì lạc thì cũng chết đói mà thôi".
Mãi đến chiều tối vẫn không thấy bố ghẻ trở lại, thằng bé khóc lóc, kêu
gào nhưng chỉ có tiếng vọng của núi rừng trả lời nó thôi. Nó cuống cuồng
chạy tìm khắp mọi ngả nhưng không hề thấy một bóng người. Khi đã mệt lử
và đói bụng, nó tìm đến chỗ bát cơm của bố ghẻ để lại thì không ngờ đấy
là một bát cát trên có rắc một lớp cơm với một quả cà để đánh lừa.
Thằng bé nhặt những hạt cơm phủi cát bỏ vào miệng. Cuối cùng đói quá, nó
cầm lấy bát chạy khắp nơi và kêu lên: "Bố ghẻ ơi! Bát cát quả cà! Bát
cát quả cà!" Nhưng tiếng kêu gào của nó chỉ làm cho một vài con chim
rừng giật mình mà thôi. Rồi thằng bé chết, hóa thành chim đa đa, luôn
luôn kêu những tiếng "Bát cát quả cà! Bát cát quả cà!"
Đợi mãi không thấy con về, người đàn bà khóc thương vô hạn. Đoán biết
thằng chồng tàn bạo đã ám hại con mình, bà ta đứng lên xỉa xói vào mặt
hắn. Cuối cùng bà ta bắt hắn phải đi kiếm con mình về ngay, nếu không sẽ
lên quan tố cáo. Túng thế hắn phải vào rừng. Hắn tìm mãi. Đột nhiên
trong khu rừng hẻo lánh nổi lên mấy tiếng "Bát cát quả cà". Hắn rụng
rời. Đích thị là oan hồn thằng bé đã lên tiếng vạch tội ác của hắn. Nghe
luôn mấy tiếng liên tiếp, hắn không còn hồn vía nào nữa, vội bỏ chạy.
Nhưng mấy tiếng "Bát cát quả cà" đuổi theo hắn. Hắn chạy mãi, băng hết
khu rừng nọ sang khu rừng kia. Tự nhiên hắn vấp phải đá ngã xuống bất
tỉnh nhân sự. Mấy ngày sau, những người tiều phu thấy thi thể hắn nằm
vật ở mé rừng.
Trích "Sự tích đất nước Việt" - Nguyễn Đổng Chi
một em bé mồ côi cha từ hồi còn nhỏ. Người mẹ sau một thời gian tang chế
cũng đi lấy chồng. Vì bà con thân thích nội ngoại không còn ai nên nó
phải theo mẹ về ở với bố ghẻ. Bố ghẻ tính rất vũ phu, coi cả hai mẹ con
như kẻ ăn đứa ở. Nhất là thằng bé chưa biết làm gì cả, nên hắn lại càng
ghét dữ. Nhiều lúc có việc trái ý, hắn đánh thằng bé thâm tím cả mình
mẩy. Nhà hắn cũng không có gì. Hắn thường sinh nhai bằng cách lên rừng
đốn củi. Người đàn bà vừa về với hắn được một ngày đã phải gánh củi của
chồng đi bán ở chợ. Không may, năm đó trời làm mất mùa. Miếng ăn kiếm
rất chật vật. Củi rẻ như bèo. Trước kia một gánh củi nuôi sống gia đình
được mấy ngày thì bây giờ không đủ nuôi được một bữa. Thằng bé chưa làm
được nghề ngỗng gì cả, trở nên một cái gai trước mắt bố ghẻ.
- Thằng bé này chỉ ăn hại đái nát. Chỉ làm cho ta khó khăn thêm.
Hắn bảo vợ thế và khuyên vợ đem con đi bán cho kẻ khác nuôi. Nhưng người
đàn bà nhất quyết không chịu. Thà là cả hai mẹ con cùng chết chứ bà
không đời nào chịu lìa con. Người bố ghẻ bèn có ý định muốn giết chết
con riêng của vợ. Mạng người lúc này nhỏ bằng cái tơ cái tóc. Huống chi
đối với hắn, hắn chẳng coi ra gì.
Nạn đói coi chừng đang kéo dài và ngày càng dữ dội. Một gánh củi lớn bây
giờ không đổi nổi một bát gạo. Hôm đó, chờ lúc vợ đi chợ sớm, hắn đưa
thằng bé lên rừng. Hắn rủ:
- Mày có muốn trèo ổi và bắt bướm không? Trên ấy thì tha hồ. Thằng bé
nghe thế lấy làm thích, cố xin đi theo cho được. Cảnh rừng có nhiều cái
lạ làm cho thằng bé lon ton chạy theo bố ghẻ không biết mệt. Người đàn
ông đưa nó vào rừng sâu. Khi đến chỗ mấy cây ổi rừng, hắn bảo thằng bé:
- Ổi đấy. Và có bát cơm đây. Chốc nữa tao lại tìm.
Thế rồi hắn bỏ mặc thằng bé, lẳng lặng chui ra, đến một chỗ khác kiếm
củi. Nhưng buổi chiều, khi bước chân vào nhà hắn lấy làm ngạc nhiên thấy
thằng bé đã về trước hắn rồi. Số là thằng bé trong khi đang bơ vơ giữa
rừng rậm thì may mắn gặp một bọn đi đào khoai mài về ngang. Thế là họ
đưa nó về. Nhờ có bát cơm, nó vẫn đủ sức đi được đến nhà. Nghe đứa bé
kể, hắn bực mình vô hạn. Hắn vờ mắng:
- Chỉ vì mày, làm tao tìm mãi không được!
Một lần khác hắn lại dỗ được đứa bé đi theo lên rừng. Lần này hắn cố tâm
đưa nó vào thật sâu, đến những nơi chưa ai dám tìm vào hái củi bao giờ.
Khi trốn khỏi thằng bé, hắn nghĩ bụng: "Không chết vì thú dữ thì cũng
chết vì lạc, không chết vì lạc thì cũng chết đói mà thôi".
Mãi đến chiều tối vẫn không thấy bố ghẻ trở lại, thằng bé khóc lóc, kêu
gào nhưng chỉ có tiếng vọng của núi rừng trả lời nó thôi. Nó cuống cuồng
chạy tìm khắp mọi ngả nhưng không hề thấy một bóng người. Khi đã mệt lử
và đói bụng, nó tìm đến chỗ bát cơm của bố ghẻ để lại thì không ngờ đấy
là một bát cát trên có rắc một lớp cơm với một quả cà để đánh lừa.
Thằng bé nhặt những hạt cơm phủi cát bỏ vào miệng. Cuối cùng đói quá, nó
cầm lấy bát chạy khắp nơi và kêu lên: "Bố ghẻ ơi! Bát cát quả cà! Bát
cát quả cà!" Nhưng tiếng kêu gào của nó chỉ làm cho một vài con chim
rừng giật mình mà thôi. Rồi thằng bé chết, hóa thành chim đa đa, luôn
luôn kêu những tiếng "Bát cát quả cà! Bát cát quả cà!"
Đợi mãi không thấy con về, người đàn bà khóc thương vô hạn. Đoán biết
thằng chồng tàn bạo đã ám hại con mình, bà ta đứng lên xỉa xói vào mặt
hắn. Cuối cùng bà ta bắt hắn phải đi kiếm con mình về ngay, nếu không sẽ
lên quan tố cáo. Túng thế hắn phải vào rừng. Hắn tìm mãi. Đột nhiên
trong khu rừng hẻo lánh nổi lên mấy tiếng "Bát cát quả cà". Hắn rụng
rời. Đích thị là oan hồn thằng bé đã lên tiếng vạch tội ác của hắn. Nghe
luôn mấy tiếng liên tiếp, hắn không còn hồn vía nào nữa, vội bỏ chạy.
Nhưng mấy tiếng "Bát cát quả cà" đuổi theo hắn. Hắn chạy mãi, băng hết
khu rừng nọ sang khu rừng kia. Tự nhiên hắn vấp phải đá ngã xuống bất
tỉnh nhân sự. Mấy ngày sau, những người tiều phu thấy thi thể hắn nằm
vật ở mé rừng.
Trích "Sự tích đất nước Việt" - Nguyễn Đổng Chi