Bài Viết
Sinh Nhật 
PointNgày xưa, có
hai vợ chồng son nhà nghèo. Họ đều sinh nhai bằng nghề làm thuê làm
mướn. Tuy nghèo nhưng họ rất yêu nhau. Thường buổi tối sau khi đi làm
về, hai vợ chồng ngồi bên bếp lửa hay dưới ánh trăng kể cho nhau những
chuyện xa gần mới nghe được, hay hát những câu tình duyên, có khi vui vẻ
quên cả cơm nước.
Một năm trời làm mất mùa, hạt gạo kiếm rất khó khăn. Tình trạng đói kém
diễn ra khắp mọi miền. Hai vợ chồng theo lệ cũ đi tìm việc ở các nhà
giàu nhưng chả mấy ai thuê nữa. Người vay công lĩnh nợ thì đông mà gạo
rất khan hiếm nên khó chen vào lọt. Hơn nữa, cổng mấy lão trọc phú lại
thường đóng chặt vì chúng không muốn cho ai quấy nhiễu. Túng thế hai vợ
chồng phải đi mò cua bắt ốc, hoặc đào củ, hái rau về ăn. Tuy có đỡ phần
nào nhưng tình thế vẫn không mảy may sáng sủa. Cái chết luôn luôn đe dọa
họ vì trận đói còn kéo dài. Một buổi chiều, sau khi húp vội mấy bát
canh rau má, chồng bảo vợ:
- Tôi phải đi một nơi khác kiếm ăn, không thể ở nhà được.
Nghe chồng nói, người đàn bà đòi đi theo để sống chết cho có bạn. Nhưng người chồng bảo:
- Tôi chưa biết sẽ đi đến đâu và sẽ phải làm những gì. Nàng ở nhà dễ
sống hơn tôi, không nên theo làm gì cho vất vả. Chưa biết chừng tôi sẽ
nằm lại dọc đường để cho loài chim đến than khóc. Nhưng cũng chưa biết
chừng tôi lại mang những quan tiền tốt bó mo về đây nuôi nàng cũng nên!
Chao ôi! Số mệnh! Nàng hãy chờ tôi trong ba năm, nghe! Hết ba năm không
thấy tôi trở về ấy là tôi đã bỏ xác quê người. Nàng cứ việc đi lấy chồng
khác.
Người vợ khóc lóc thảm thiết như đứng trước cảnh tang tóc thực sự. Nhưng
không biết làm thế nào cả, nàng đành phải để chồng ra đi. Sau khi tiễn
chồng, người đàn bà kiếm được việc làm ở một nhà kia. Nhà họ không giàu
gì nhưng thương cảnh ngộ nàng, có ý giúp đỡ cho qua những ngày thảm đạm.
Ở đây, người đàn bà kiếm mỗi ngày hai bữa, trong đó có một bữa cháo bữa
khoai. Nhờ lanh lẹn và xinh xắn nên nàng lấy được cảm tình của chủ.
Nhưng hình dáng người chồng thân yêu không bao giờ phai nhạt trong tâm
trí nàng.
Thời gian trôi nhanh như nước chảy. Người ta đã bớt nhắc đến trận đói
khốc liệt vừa qua. Nàng thì ngày ngày hồi hộp chờ đợi chồng. Nhưng cây
bưởi trước sân đã ba lần trổ hoa mà chồng nàng vẫn không thấy tăm dạng.
Giữa lúc ấy người chủ đã từng bao bọc nàng trong lúc đói, vừa chết vợ.
Sẵn có cảm tình với nàng, người ấy ngỏ ý muốn được nối duyên cùng nàng.
Nhưng người ấy đâu có hiểu được lòng của người thiếu phụ. Câu trả lời
của nàng là:
- Chồng tôi hẹn tôi trong ba năm sẽ về. Đến bây giờ tôi mới tin là chồng
tôi đã chết. Vậy cho tôi để tang chồng trong ba năm cho trọn đạo.
Ba năm nữa lại trôi qua một cách chóng vánh. Không một nét chữ, một lời
đồn về người xấu số. Hàng ngày, những buổi chiều tà, nàng vẫn đăm đăm
nhìn bóng người đi lại trên con đường cái quan. Và rồi nàng khóc cạn cả
nước mắt. Người đàn ông kia giục nàng quyết định:
- Một là chồng nàng đã chết, hai là còn sống nhưng đã lập một gia đình
khác ở một nơi xa xôi hẻo lánh. Đằng nào nàng cũng khó mong tái hợp. Âu
là cùng tôi lập một gia đình mới. Sức của tôi và của của tôi đủ bảo đảm
cho nàng sung sướng trọn đời.
Nàng sửa lại vành khăn trắng đã ngả màu, cảm ơn hậu tình của anh ta và
xin rốn chờ cho một năm nữa. Một năm nữa lại trôi qua không mang lại một
tin tức gì mới mẻ. Lần này nàng mới tin là chồng mình chết thật. Sau
một bữa rượu cúng chồng và đãi họ hàng làng xóm, nàng đến ở cùng người
chồng mới.
Đột nhiên sau đó ba tháng, người chồng cũ xách khăn gói trở về quê
hương. Chàng không có vẻ gì khấm khá hơn trước. Chàng chỉ ôm một hy vọng
là được gặp lại người vợ yêu. Nhưng vườn cũ nay đã thuộc về chủ mới.
Chàng lẩm bẩm: "Thế là hết. Bởi số cả!". Việc người đàn ông đột ngột trở
về làm cho mọi người ngơ ngác. Nhất là đôi vợ chồng mới cưới không biết
ăn nói làm sao bây giờ. Người đàn bà xấu hổ không dám dàn mặt. Nhưng
người chồng cũ đã tìm đến họ và an ủi họ.
- Tôi đi vắng lâu quá. Cái đó hoàn toàn là lỗi ở tôi. Nàng xử sự như thế
rất đúng. Tôi chỉ cần về gặp nàng một chút. Thế là đủ. Bây giờ tôi sẽ
đi khỏi nơi này mãi mãi.
Mặc dầu người vợ nài nỉ hết sức, mặc dầu người chồng mới đoan xin trả
lại vợ, nhưng chàng nhất quyết dứt áo ra đi. Chàng không nỡ phá hạnh
phúc của họ. Mà chàng cũng không có gan đi đâu xa vì không thể quên được
vợ cũ. Băn khoăn dằn vặt hành hạ tâm trí chàng. Đầu óc rối như mớ bòng
bong. Chàng nghĩ đến cái chết và trong một lúc cuồng loạn, chàng tự treo
cổ lên cây đa đầu làng.
Cái chết kinh khủng đó như một tiếng sét nổ vào đầu người đàn bà. Nàng
cảm thấy chính mình là thủ phạm gây ra cái chết của người chồng cũ. Tại
sao ta chờ chồng được bảy năm trời mà không rán chờ thêm ít lâu nữa? Tại
sao thấy chồng trở về, ta không dám giáp mặt? Nàng không tự chủ được
nữa. Tất cả những câu hỏi như lên án một cách âm thầm nhưng kịch liệt
trong đầu óc nàng.
Thế rồi buổi sáng hôm sau, trong khi người ta sắp sửa cất đám người đàn
ông bạc mệnh thì người ta lại hoảng hốt kéo nhau đi vớt tử thi người đàn
bà dưới cái ao bên cạnh nhà. Người chồng mới sau khi làm ma cho vợ, trở
nên như người mất trí. Hai cái chết đánh mạnh vào đầu óc mọi người,
riêng đối với chàng chưa bao giờ có một sự xúc động dữ dội đến như thế.
Chàng luôn miệng kêu to: "Tại sao ta cố ý cướp vợ của người khác". Rồi
một hôm, sau khi đem hết gia sản chia cho họ hàng và cúng vào chùa,
chàng uống thuốc độc tự tử.
Lúc xuống đến thế giới bên kia, cả ba người đều được đưa tới trước tòa
án của Diêm vương để định công luận tội. Tất cả mọi người một khi đã đến
đây đều phải khai rõ sự thật ôm ấp trong lòng. Theo lời khai của người
chồng cũ thì chàng không thể nào xa lìa vợ cũ. Chàng sở dĩ chết ở làng
là chỉ mong luôn luôn được gần gũi nàng. Người chồng mới cũng khai rằng
chàng có cảm tình rất sâu xa đối với người vợ mới mặc dầu mới chính thức
lấy nhau chỉ có ba tháng. Khi Diêm vương hỏi tình của chàng đối với
người vợ cũ như thế nào thì chàng giơ ngón tay so sánh rằng một bên
mười, một bên chưa được một. Đến lượt người đàn bà thì nàng thú thật
rằng cái tình của nàng đối với chồng cũ choán một chỗ rộng rãi trong
lòng mình, đồng thời đối với người chồng mới, nàng cũng không thể nào
quên được tình cảm nồng nhiệt của chàng.
Diêm vương ngồi nghe rất cảm động. Những người như thế này cũng thật
hiếm có. Cần phải làm cho bộ ba ấy sống gần nhau mãi mãi. Sau một hồi
lâu suy nghĩ, Diêm vương cho ba người hóa thành ba ông đầu rau để cho họ
khỏi lìa nhau và để cho ngọn lửa luôn luôn đốt nóng tình yêu của họ.
Đồng thời vua còn phong cho họ chức Táo quân trông nom từng bếp một,
nghĩa là từng gia đình một trên trần thế.
Trích "Sự tích đất nước Việt" - Nguyễn Đổng Chi
hai vợ chồng son nhà nghèo. Họ đều sinh nhai bằng nghề làm thuê làm
mướn. Tuy nghèo nhưng họ rất yêu nhau. Thường buổi tối sau khi đi làm
về, hai vợ chồng ngồi bên bếp lửa hay dưới ánh trăng kể cho nhau những
chuyện xa gần mới nghe được, hay hát những câu tình duyên, có khi vui vẻ
quên cả cơm nước.
Một năm trời làm mất mùa, hạt gạo kiếm rất khó khăn. Tình trạng đói kém
diễn ra khắp mọi miền. Hai vợ chồng theo lệ cũ đi tìm việc ở các nhà
giàu nhưng chả mấy ai thuê nữa. Người vay công lĩnh nợ thì đông mà gạo
rất khan hiếm nên khó chen vào lọt. Hơn nữa, cổng mấy lão trọc phú lại
thường đóng chặt vì chúng không muốn cho ai quấy nhiễu. Túng thế hai vợ
chồng phải đi mò cua bắt ốc, hoặc đào củ, hái rau về ăn. Tuy có đỡ phần
nào nhưng tình thế vẫn không mảy may sáng sủa. Cái chết luôn luôn đe dọa
họ vì trận đói còn kéo dài. Một buổi chiều, sau khi húp vội mấy bát
canh rau má, chồng bảo vợ:
- Tôi phải đi một nơi khác kiếm ăn, không thể ở nhà được.
Nghe chồng nói, người đàn bà đòi đi theo để sống chết cho có bạn. Nhưng người chồng bảo:
- Tôi chưa biết sẽ đi đến đâu và sẽ phải làm những gì. Nàng ở nhà dễ
sống hơn tôi, không nên theo làm gì cho vất vả. Chưa biết chừng tôi sẽ
nằm lại dọc đường để cho loài chim đến than khóc. Nhưng cũng chưa biết
chừng tôi lại mang những quan tiền tốt bó mo về đây nuôi nàng cũng nên!
Chao ôi! Số mệnh! Nàng hãy chờ tôi trong ba năm, nghe! Hết ba năm không
thấy tôi trở về ấy là tôi đã bỏ xác quê người. Nàng cứ việc đi lấy chồng
khác.
Người vợ khóc lóc thảm thiết như đứng trước cảnh tang tóc thực sự. Nhưng
không biết làm thế nào cả, nàng đành phải để chồng ra đi. Sau khi tiễn
chồng, người đàn bà kiếm được việc làm ở một nhà kia. Nhà họ không giàu
gì nhưng thương cảnh ngộ nàng, có ý giúp đỡ cho qua những ngày thảm đạm.
Ở đây, người đàn bà kiếm mỗi ngày hai bữa, trong đó có một bữa cháo bữa
khoai. Nhờ lanh lẹn và xinh xắn nên nàng lấy được cảm tình của chủ.
Nhưng hình dáng người chồng thân yêu không bao giờ phai nhạt trong tâm
trí nàng.
Thời gian trôi nhanh như nước chảy. Người ta đã bớt nhắc đến trận đói
khốc liệt vừa qua. Nàng thì ngày ngày hồi hộp chờ đợi chồng. Nhưng cây
bưởi trước sân đã ba lần trổ hoa mà chồng nàng vẫn không thấy tăm dạng.
Giữa lúc ấy người chủ đã từng bao bọc nàng trong lúc đói, vừa chết vợ.
Sẵn có cảm tình với nàng, người ấy ngỏ ý muốn được nối duyên cùng nàng.
Nhưng người ấy đâu có hiểu được lòng của người thiếu phụ. Câu trả lời
của nàng là:
- Chồng tôi hẹn tôi trong ba năm sẽ về. Đến bây giờ tôi mới tin là chồng
tôi đã chết. Vậy cho tôi để tang chồng trong ba năm cho trọn đạo.
Ba năm nữa lại trôi qua một cách chóng vánh. Không một nét chữ, một lời
đồn về người xấu số. Hàng ngày, những buổi chiều tà, nàng vẫn đăm đăm
nhìn bóng người đi lại trên con đường cái quan. Và rồi nàng khóc cạn cả
nước mắt. Người đàn ông kia giục nàng quyết định:
- Một là chồng nàng đã chết, hai là còn sống nhưng đã lập một gia đình
khác ở một nơi xa xôi hẻo lánh. Đằng nào nàng cũng khó mong tái hợp. Âu
là cùng tôi lập một gia đình mới. Sức của tôi và của của tôi đủ bảo đảm
cho nàng sung sướng trọn đời.
Nàng sửa lại vành khăn trắng đã ngả màu, cảm ơn hậu tình của anh ta và
xin rốn chờ cho một năm nữa. Một năm nữa lại trôi qua không mang lại một
tin tức gì mới mẻ. Lần này nàng mới tin là chồng mình chết thật. Sau
một bữa rượu cúng chồng và đãi họ hàng làng xóm, nàng đến ở cùng người
chồng mới.
Đột nhiên sau đó ba tháng, người chồng cũ xách khăn gói trở về quê
hương. Chàng không có vẻ gì khấm khá hơn trước. Chàng chỉ ôm một hy vọng
là được gặp lại người vợ yêu. Nhưng vườn cũ nay đã thuộc về chủ mới.
Chàng lẩm bẩm: "Thế là hết. Bởi số cả!". Việc người đàn ông đột ngột trở
về làm cho mọi người ngơ ngác. Nhất là đôi vợ chồng mới cưới không biết
ăn nói làm sao bây giờ. Người đàn bà xấu hổ không dám dàn mặt. Nhưng
người chồng cũ đã tìm đến họ và an ủi họ.
- Tôi đi vắng lâu quá. Cái đó hoàn toàn là lỗi ở tôi. Nàng xử sự như thế
rất đúng. Tôi chỉ cần về gặp nàng một chút. Thế là đủ. Bây giờ tôi sẽ
đi khỏi nơi này mãi mãi.
Mặc dầu người vợ nài nỉ hết sức, mặc dầu người chồng mới đoan xin trả
lại vợ, nhưng chàng nhất quyết dứt áo ra đi. Chàng không nỡ phá hạnh
phúc của họ. Mà chàng cũng không có gan đi đâu xa vì không thể quên được
vợ cũ. Băn khoăn dằn vặt hành hạ tâm trí chàng. Đầu óc rối như mớ bòng
bong. Chàng nghĩ đến cái chết và trong một lúc cuồng loạn, chàng tự treo
cổ lên cây đa đầu làng.
Cái chết kinh khủng đó như một tiếng sét nổ vào đầu người đàn bà. Nàng
cảm thấy chính mình là thủ phạm gây ra cái chết của người chồng cũ. Tại
sao ta chờ chồng được bảy năm trời mà không rán chờ thêm ít lâu nữa? Tại
sao thấy chồng trở về, ta không dám giáp mặt? Nàng không tự chủ được
nữa. Tất cả những câu hỏi như lên án một cách âm thầm nhưng kịch liệt
trong đầu óc nàng.
Thế rồi buổi sáng hôm sau, trong khi người ta sắp sửa cất đám người đàn
ông bạc mệnh thì người ta lại hoảng hốt kéo nhau đi vớt tử thi người đàn
bà dưới cái ao bên cạnh nhà. Người chồng mới sau khi làm ma cho vợ, trở
nên như người mất trí. Hai cái chết đánh mạnh vào đầu óc mọi người,
riêng đối với chàng chưa bao giờ có một sự xúc động dữ dội đến như thế.
Chàng luôn miệng kêu to: "Tại sao ta cố ý cướp vợ của người khác". Rồi
một hôm, sau khi đem hết gia sản chia cho họ hàng và cúng vào chùa,
chàng uống thuốc độc tự tử.
Lúc xuống đến thế giới bên kia, cả ba người đều được đưa tới trước tòa
án của Diêm vương để định công luận tội. Tất cả mọi người một khi đã đến
đây đều phải khai rõ sự thật ôm ấp trong lòng. Theo lời khai của người
chồng cũ thì chàng không thể nào xa lìa vợ cũ. Chàng sở dĩ chết ở làng
là chỉ mong luôn luôn được gần gũi nàng. Người chồng mới cũng khai rằng
chàng có cảm tình rất sâu xa đối với người vợ mới mặc dầu mới chính thức
lấy nhau chỉ có ba tháng. Khi Diêm vương hỏi tình của chàng đối với
người vợ cũ như thế nào thì chàng giơ ngón tay so sánh rằng một bên
mười, một bên chưa được một. Đến lượt người đàn bà thì nàng thú thật
rằng cái tình của nàng đối với chồng cũ choán một chỗ rộng rãi trong
lòng mình, đồng thời đối với người chồng mới, nàng cũng không thể nào
quên được tình cảm nồng nhiệt của chàng.
Diêm vương ngồi nghe rất cảm động. Những người như thế này cũng thật
hiếm có. Cần phải làm cho bộ ba ấy sống gần nhau mãi mãi. Sau một hồi
lâu suy nghĩ, Diêm vương cho ba người hóa thành ba ông đầu rau để cho họ
khỏi lìa nhau và để cho ngọn lửa luôn luôn đốt nóng tình yêu của họ.
Đồng thời vua còn phong cho họ chức Táo quân trông nom từng bếp một,
nghĩa là từng gia đình một trên trần thế.
Trích "Sự tích đất nước Việt" - Nguyễn Đổng Chi
