Nghe Truyện kể Bác Ba Phi & những chuyện "cười ra nước mắt"

Người đàn ông thân hình vạm vỡ, gương mặt chữ
điền, đen như than tràm, nói chuyện đưa đôi hàm răng đều như hạt bắp,
đôi chân ông gân guốc, hai ống chân dài hơn bốn tấc, nằm ngửa người,
chân gác tréo trên bộ vạt của căn nhà ba gian bốn bề rách nát, mắt nheo
nheo mỗi khi kể truyện, ông ngâm nga truyện Gác kèo ong mật , Cọp xay
lúa... một trong những truyện cười nổi tiếng của Bác Ba Phi...

>>> Đọc trọn bộ truyện kể của bác ba phi - click





“Lực sĩ Lung Tràm kể truyện”
Từ Cà Mau, theo tuyến lộ Cà Mau - Đá Bạc, đi khoảng hơn 30 cây số,
đến xã Khánh Hưng bao đò vô kênh Chín Bộ, quẹo phải đến kênh Lung Tràm
vài trăm mét là đến nhà Nguyễn Long Phi (Bác Ba Phi). Tại đây, chúng tôi
tìm gặp ông Nguyễn Văn Đáp, là cháu rể kêu Bác Ba Phi bằng ông nội.
Được ông giới thiệu người truyền khẩu truyện Bác Ba Phi. Ông nói, dân
Lung Tràm xã Tân Hải, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau không ai mà không
biết các ông Sáu Nhuận, Bào Văn Thái, Trần Văn Danh... nhưng theo quy
luật sanh tử nên hiện nay chỉ còn một mình ông Trần Văn Danh, gọi là ông
Năm Danh, ông Năm truyền khẩu. Năm Danh năm nay đã 63 tuổi, nhưng trông
vạm vỡ, cao to không khác gì “lực sĩ nơi Lung Tràm U Minh Hạ”. Hôm
chúng tôi đến, ông đang đi xã mua dầu bơm nước chuẩn bị sạ lúa, nghe đứa
cháu nội báo có nhà báo tới, ông bơi xuồng quay về.


Căn nhà của ông chỉ cách phần mộ Bác Ba Phi không
đầy 200m, nhưng ông một mực muốn tiếp chúng tại ngôi nhà thờ Bác Ba Phi
hiện đang bỏ hoang, mưa nắng bào mòn dột nát, trong nhà chỉ còn có bàn
thờ Bác Ba và bộ giường tre. Bà Năm, vợ ông kể lại: “Ngày Năm Danh về
với làng này từ hồi còn thanh niên, trông ông khỏe mạnh, cao to, nhưng
đi với Bác Ba Phi lại một trời một vực. Bác Ba cao to lắm. Từ nhỏ, ổng
hay theo Bác Ba Phi đi làm ruộng, nên thân hình gân guốc và lớn mạnh như
thế.



Nhưng chính Bác Ba Phi, là những người truyền
lại truyện cười dân gian Nam bộ, nó như những truyện cổ tích giữa đời
thường đã ăn sâu vào tâm hồn của Năm Danh từ tấm bé. Hồi đó, Năm Danh
rất khoái Bác Ba Phi kể chuyện, nhưng lại “ngán” Bác Ba mỗi lần “xỉn” là
bắt ông đưa về. “Ngán” nhưng vẫn theo. Những lần nằm trên bắp đùi nghe
Bác Ba Phi kể chuyện cho người dân trong xóm nghe bằng những câu chuyện
cười ca ngơi sự trù phú của vùng đất U Minh, chuyện về trăn tát đìa, cọp
xay lúa, cá lóc ăn dừa khô, chém trực thăng... với những tiếng cười ôm
bụng của mọi người, đã làm ông nhớ mãi. Chuyện Ba Phi ngấm vào máu thịt,
tâm hồn ông bởi những nghệ thuật ngôn từ, thi pháp kể chuyện dân
gian... Ký ức ấy nuôi dưỡng ở Năm Danh và trở thành niềm đam mê kể
chuyện cười tiếu lâm Bác Ba Phi từ những ngày vác phảng đi phác cỏ
ruộng, kéo ống bơm nước vào ruộng, hay đặt lờ và cả những ngày đi gặt
vần công ở tận cánh đồng Ngã tư Chủ Mía...


Ngày 3 tháng 11 năm 1964, Bác Ba Phi qua đời, ông
tổn thất lớn về tinh thần. Bởi ông coi ông dượng Ba Phi là thần tượng
có một không hai của thế gian này. Ông suy tôn Bác Ba Phi là “Vua Trạng
đất phương Nam”. Quyết không thể để truyện cười của Nam bộ mất đi, Năm
Danh bắt đầu đem truyện cười Bác Ba Phi kể cho dân làng nghe sau những
buổi làm ruộng, vườn, những đêm đi tuần đất về tụ tập nhau uống rượu.
Năm Danh vừa lai rai, vừa kể chuyện quên cả thời gian, có khi tàn cuộc
vui đến gà gáy sáng vẫn chưa hết chuyện. Tôi hỏi sao thuộc nhiều truyện
của Bác Ba Phi quá vậy, Năm Danh cười nói: “Ông Ba Phi là ông dượng của
tui, mà tui hồi nhỏ lúc nào cũng theo kè kè ông hết, hễ ông kể mẩu
chuyện nào thì tui thuộc làu làu, làm sao mà quên được”. Có những câu
chuyện mà tôi tâm đắc, chẳng hạn như kể chuyện Rùa làm ổ cho ông Bảy
Bền, ông Năm Tôn nguyên là cán bộ công an của huyện nghe về chuyện hàng
trăm con rùa vàng đang làm ổ đẻ trứng trong đám sậy. “Tụi mầy muốn ăn
rùa thì tiếp tao dọn hết liếp sậy, tao cho hết mấy ổ trứng rùa về ngoải
mà nhậu!” Tưởng Bác Ba nói thật, hai ông liền vác phảng ra phác hết đám
sậy, nhưng không thấy một ổ rùa nào. Bác Ba liền nói “ý mà Bác quên, bây
giờ mới nửa tháng 11 hà, rùa còn ẩn mình dưới ruộng, nó chưa chịu lên.
Thôi vô đây lai rai với tao một vài ly rồi về. Cuối tháng vô đây tao cho
đám sậy khác mà bắt”.



Người giữ “hồn” truyện cười Bác Ba Phi
Truyện cười của Bác Ba Phi là một pho truyện cười của Nam bộ, nếu
như ở miền Bắc có Trạng thì ở Nam bộ có Bác Ba Phi. Hiện nay có nhiều
cuộc hội thảo, sưu tầm, nghiên cứu về đề tài này, nhưng có lẽ hiệu quả
nhất, gần gũi với người dân ít chữ như vùng Lung Tràm chính là hình thức
truyền khẩu. Những người kể truyện Ba Phi như Nguyễn Văn Nhuận, Bào Văn
Thái đã về với Bác Ba Phi, nhưng để lại cho đời một hình thức kể chuyện
truyền khẩu cho rất nhiều người, như ông Năm Danh, anh Nam Tiên, chị
Hai Minh... Có lần tôi cùng người dân trong xóm tập trung ngồi xung
quanh bộ giường tre của từ đường Bác Ba để nghe Năm Danh kể chuyện.
Những câu chuyện vui như Chém trực thăng, Heo đi cày, Cá trê Lung Tràm,
Gác kèo ong mật... mọi người đều cười lên thích thú. Năm Danh vừa kể vừa
ra bộ, có lúc lại nằm tréo cẳng ra, tay cầm điếu thuốc đưa lên miệng,
nhả khói phì phà theo nội dung câu chuyện. Nhiều đứa trẻ nghe hấp dẫn
đến nỗi hả hốc mồm, nước miếng nhễ nhại mà không hay biết. Ông kể từ 2
giờ chiều đến trời tối. Ếch, nhái, ễnh ương kêu inh ỏi mà mọi người vẫn
háo hức ngồi nghe.



Ông Năm Danh thật vui tánh, nhưng cũng rất dễ “tự
ái nghề nghiệp”. Nếu thấy mọi người giục “ừ, ừ hay quá he ông Năm, kể
thêm nữa đi thì kể tiếp, có những câu chuyện dài kể tới khô lưỡi mới
hết. Cứ kể hết một mẩu truyện là ông năm hút điếu thuốc và uống một ly
rượu lấy giọng. Nhưng nếu nói ông Năm nói chữ là tự ái đứng dậy, ra về.

Chỉ hai, ba năm trở lại đây, khi các ông vua truyền khẩu truyện Bác
Ba Phi qua đời, và hiện nay tuổi đã cao, sức yếu, nên ông Năm Danh ít đi
xa như thời trai trẻ. Dân trong vùng muốn nghe chuyện thì tới nhà mời.
Các đoàn tham quan từ khắp nơi đến viếng phần mộ Bác Ba Phi thì ông đến
ngôi nhà thờ Bác Ba hoặc ngồi ngay tại phần mộ làm vài truyện. Ông nói
“tui chỉ kể những truyện mà tôi biết từ khi theo ông dượng Ba Phi và
được ông truyền lại, truyện thật 100%, chứ những truyện bịa tui không
dám kể trước phần mộ ông”.

Và những chuyện “cười” ra nước mắt!
Những truyện Bác Ba Phi đem lại cho người đời những tiếng cười đến
ôm bụng, thì hiện nay mọi người có đến viếng ông chắc hẳn sẽ cười, nhưng
“cười đến ra nước mắt!”. Cười cho những đứa cháu nội của ông (con của
bà Nguyễn Thị Anh, dâu của Bác Ba Phi) tranh giành phần đất do ông Ba
Phi để lại. Ba Phi qua đời, vợ chồng Bà Anh là người thờ tự và khi chồng
bà Anh qua đời, Bà chia phần cho các con mỗi người đôi ba công đất. Con
thứ ba là Nguyễn Quốc Trị được bà chia cho một phần đất nằm ngang,
nhưng ông đòi phải là xuôi theo mặt tiền kênh Lung Tràm. Bà không bằng
lòng. Vậy là ông chặt ngón tay thề không lấy đất của mẹ. Người con thứ
năm cũng có phần 6 công ruộng, một miếng vườn. Bà túng thiếu nên cố
(cầm) cho gia đình đứa con thứ năm 7 chỉ vàng và bằng 30 giạ lúa/năm.
Nhưng khi bà lấy lúa thì con của bà ra điều kiện: khi nào bà làm sổ đỏ,
tui mới đong lúa. Đến khi bà nhờ đến chính quyền can thiệp thì mới được
nhận lúa, nhưng đợi đến mùa sau mới đong. Những tưởng bà Anh ở với người
con gái thứ hai cùng với bà để hương khói Bác Ba và tổ đường, nhưng khi
con gái có chồng, bà không bằng lòng. Bà phản đối vì người chồng đã có
vợ có con. Vậy là con gái thứ hai của bà dọn đồ trong nhà ra đi. Bà Anh
cô đơn một mình, bà không dám ở, nên theo con gái thứ tư về tận Cà Mau
để sống những ngày còn lại.



Bà Anh ra đi, để lại một căn nhà ba căn, vách lá
đổ rách. Nơi mang tiếng cười đến với mọi người giờ chỉ là nơi lạnh lẽo,
hoang sơ. Duy nhất người con rể thứ tư của bà Anh sống có tình có nghĩa.
Hằng ngày ông đến quét dọn, thắp hương cho ông nội và tổ đường, ông
hiện nay sắp tuổi lục tuần, chỉ mong chính quyền địa phương quan tâm hòa
giải sao cho hợp tình hợp lý, để sớm xóa đi nỗi quạnh hiu trong căn nhà
– nơi còn đó một di ảnh Bác Ba Phi, ông vua truyện cười của vùng đất
phương Nam.

Bac Ba là 1 sự hãnh diện chuyện cười cũa Cà Mau

bay kao nhóe
úp

Topic bao cao nhá :X~ :