Bài Viết
PointSâm "ba không"
Chúng tôi tìm đến quầy hàng bầy bán nhiều túi sâm tươi, góc Triệu Quang Phục - Hải Thượng Lãn Ông, Q.5, TP.HCM, bà chủ mời chào chúng tôi sâm Hoa Kỳ giá 200.000đ/100g. Củ sâm nhỏ, khô quắt có hình thù giống Đông trùng hạ thảo chứ không giống sâm.
Thấy chúng tôi có vẻ ngần ngại về chất lượng sâm, bà chủ đưa cho chúng tôi xem hộp sâm có chữ "made in USA" (làm tại Mỹ), giá 180.000đ/150gr. Hộp sâm được đóng gói sơ sài bằng kim ghim, không có chi tiết nào về cơ sở sản xuất, ngày vô bao, không dấu kiểm tra chất lượng thành phẩm...
Sâm Hàn Quốc bán tại phố đông dược Hải thượng Lãn Ông có giá trên 10 triệu đồng một ký cũng thuộc loại ba không: không bao bì, không nhãn mác, không dấu kiểm tra chất lượng. Các củ sâm này dài khoảng 15cm, đường kính 2cm, óng ả màu hổ phách, cứng như thép.
Do sâm giá cao nên nhiều cửa hàng xé rời bán lẻ từng củ. Khi chúng tôi thắc mắc về chất lượng, một số người trả lời giống nhau: "Bán buôn chủ yếu dựa vào chữ tín. Tin thì mua".
Thế nhưng, về chất lượng sâm, kết quả kiểm nghiệm mới đây của Bộ Y tế VN cho thấy, có những mẫu nhân sâm nhập khẩu đã bị tách chiết 100% hoạt chất, phần "xác" còn lại không có công dụng gì! Theo các dược sĩ chuyên bào chế đông dược thì "rút ruột" sâm không khó, chỉ cần thực hiện công đoạn tách chiết sau đó tẩm ướp hương sâm là xong.
Thổi phồng chất lượng
Một trong những cách thổi phồng chất lượng để nâng giá sâm là "đôn" tuổi sâm, bởi theo những người có kinh nghiệm thì tuổi càng cao, sâm càng quí, càng đắt tiền. Sâm trên 6 tuổi bán từng củ, giá từ 7 triệu/củ trở lên. Sâm thiên nhiên có thể đoán tuổi bằng các đốt ở cổ sâm, mỗi đốt là một tuổi.
Sâm thiên nhiên muốn có giá trị phải giữ nguyên cây, hoa, củ và đất (linh khí của sâm) ướp lạnh ngay sau thu hoạch. Tuy nhiên cho đến nay, mặt hàng này không còn trên thị trường. Theo TS. Trần Công Luận - Trung tâm Sâm Việt Nam: "Các loại sâm nói chung đạt hoạt tính làm thuốc tốt nhất khi được 4 - 6 năm tuổi. Sâm 1 tuổi có giá trị như... rau".
Do đó, lập lờ đánh lận con đen giữa sâm 1 tuổi và sâm cao tuổi hoặc "lão hóa" nhân sâm cũng là cách thu thêm lợi nhận mà khách hàng khó lòng phát hiện.
Người ta còn thổi phồng công dụng của nhân sâm. Ông chủ cửa hàng gần đường Lương Nhữ Học, Q.5, TP.HCM có một hũ sâm to, trong chưa 0,5 kg sâm khoang 3 củ, giá 7 triệu đồng/hũ. Ông khẳng định nhân sâm Trung Quốc này trên 10 tuổi, ngâm rượu đã 2 năm.
Theo ông, rượu này uống vào tinh thần sẽ phấn chấn, người hết đau nhức, trí nhớ tốt và công nhất là chuyện... phục vụ quý bà. Trong khi đó, lương y Đinh Công Bảy - Hội Dược liệu TP.HCM khẳng định: Nhân sâm chỉ giúp tăng cường sức khoẻ, không có công dụng tăng cường "chuyện ấy".
Cách chọn và dùng sâm
Lương y Đinh Công Bảy hướng dẫn: Nên chọn củ sâm đủ già, mùi nồng, thơm, củ to, trong suốt, chắc. Cách dùng sâm cũng tùy loại, nếu là sâm Trung Quốc, Hoa Kỳ, người ta dùng để ngâm rượu, tiềm gà ác... Màu sâm đỏ, mình chắc như đá của Hàn Quốc được cắt lát hãm trà uống nước. Một cách dùng sâm khác là cắt lát, hấp trong nồi cơm lúc cạn, sâm sẽ tiết ra chất nước (khoảng vài giọt) vàng sóng sánh như dầu ăn. Sâm dùng hiệu nghiệm khi người mệt mỏi, cao tuổi, ăn uống kém.
Quan điểm sai lầm của đa số người tiêu dùng là coi sâm được coi như một loại thần dược, chỉ đem lại sức khỏe, sinh lực chứ không có hại. Thực chất, sâm cũng như loại thuốc khác là có tác dụng phụ.
Lương y Đinh Công Bảy lưu ý: trong Đông y, nhân sâm được coi là thuốc bổ, chỉ dùng cho người cao tuổi mà thôi. Những người bị sốt cao, bệnh cấp tính (tiêu chảy, viêm gan) không nên dùng nhân sâm vì sẽ làm bệnh tình trầm trọng hơn. Ngoài ra, trẻ em, phụ nữ có thai cũng không nên dùng sâm vì thai phụ sẽ sinh khó, còn trẻ em có nguy cơ phát dục sớm.
Chúng tôi tìm đến quầy hàng bầy bán nhiều túi sâm tươi, góc Triệu Quang Phục - Hải Thượng Lãn Ông, Q.5, TP.HCM, bà chủ mời chào chúng tôi sâm Hoa Kỳ giá 200.000đ/100g. Củ sâm nhỏ, khô quắt có hình thù giống Đông trùng hạ thảo chứ không giống sâm.
Thấy chúng tôi có vẻ ngần ngại về chất lượng sâm, bà chủ đưa cho chúng tôi xem hộp sâm có chữ "made in USA" (làm tại Mỹ), giá 180.000đ/150gr. Hộp sâm được đóng gói sơ sài bằng kim ghim, không có chi tiết nào về cơ sở sản xuất, ngày vô bao, không dấu kiểm tra chất lượng thành phẩm...
Sâm Hàn Quốc bán tại phố đông dược Hải thượng Lãn Ông có giá trên 10 triệu đồng một ký cũng thuộc loại ba không: không bao bì, không nhãn mác, không dấu kiểm tra chất lượng. Các củ sâm này dài khoảng 15cm, đường kính 2cm, óng ả màu hổ phách, cứng như thép.
Do sâm giá cao nên nhiều cửa hàng xé rời bán lẻ từng củ. Khi chúng tôi thắc mắc về chất lượng, một số người trả lời giống nhau: "Bán buôn chủ yếu dựa vào chữ tín. Tin thì mua".
Thế nhưng, về chất lượng sâm, kết quả kiểm nghiệm mới đây của Bộ Y tế VN cho thấy, có những mẫu nhân sâm nhập khẩu đã bị tách chiết 100% hoạt chất, phần "xác" còn lại không có công dụng gì! Theo các dược sĩ chuyên bào chế đông dược thì "rút ruột" sâm không khó, chỉ cần thực hiện công đoạn tách chiết sau đó tẩm ướp hương sâm là xong.
Thổi phồng chất lượng
Một trong những cách thổi phồng chất lượng để nâng giá sâm là "đôn" tuổi sâm, bởi theo những người có kinh nghiệm thì tuổi càng cao, sâm càng quí, càng đắt tiền. Sâm trên 6 tuổi bán từng củ, giá từ 7 triệu/củ trở lên. Sâm thiên nhiên có thể đoán tuổi bằng các đốt ở cổ sâm, mỗi đốt là một tuổi.
Sâm thiên nhiên muốn có giá trị phải giữ nguyên cây, hoa, củ và đất (linh khí của sâm) ướp lạnh ngay sau thu hoạch. Tuy nhiên cho đến nay, mặt hàng này không còn trên thị trường. Theo TS. Trần Công Luận - Trung tâm Sâm Việt Nam: "Các loại sâm nói chung đạt hoạt tính làm thuốc tốt nhất khi được 4 - 6 năm tuổi. Sâm 1 tuổi có giá trị như... rau".
Do đó, lập lờ đánh lận con đen giữa sâm 1 tuổi và sâm cao tuổi hoặc "lão hóa" nhân sâm cũng là cách thu thêm lợi nhận mà khách hàng khó lòng phát hiện.
Người ta còn thổi phồng công dụng của nhân sâm. Ông chủ cửa hàng gần đường Lương Nhữ Học, Q.5, TP.HCM có một hũ sâm to, trong chưa 0,5 kg sâm khoang 3 củ, giá 7 triệu đồng/hũ. Ông khẳng định nhân sâm Trung Quốc này trên 10 tuổi, ngâm rượu đã 2 năm.
Theo ông, rượu này uống vào tinh thần sẽ phấn chấn, người hết đau nhức, trí nhớ tốt và công nhất là chuyện... phục vụ quý bà. Trong khi đó, lương y Đinh Công Bảy - Hội Dược liệu TP.HCM khẳng định: Nhân sâm chỉ giúp tăng cường sức khoẻ, không có công dụng tăng cường "chuyện ấy".
Cách chọn và dùng sâm
Lương y Đinh Công Bảy hướng dẫn: Nên chọn củ sâm đủ già, mùi nồng, thơm, củ to, trong suốt, chắc. Cách dùng sâm cũng tùy loại, nếu là sâm Trung Quốc, Hoa Kỳ, người ta dùng để ngâm rượu, tiềm gà ác... Màu sâm đỏ, mình chắc như đá của Hàn Quốc được cắt lát hãm trà uống nước. Một cách dùng sâm khác là cắt lát, hấp trong nồi cơm lúc cạn, sâm sẽ tiết ra chất nước (khoảng vài giọt) vàng sóng sánh như dầu ăn. Sâm dùng hiệu nghiệm khi người mệt mỏi, cao tuổi, ăn uống kém.
Quan điểm sai lầm của đa số người tiêu dùng là coi sâm được coi như một loại thần dược, chỉ đem lại sức khỏe, sinh lực chứ không có hại. Thực chất, sâm cũng như loại thuốc khác là có tác dụng phụ.
Lương y Đinh Công Bảy lưu ý: trong Đông y, nhân sâm được coi là thuốc bổ, chỉ dùng cho người cao tuổi mà thôi. Những người bị sốt cao, bệnh cấp tính (tiêu chảy, viêm gan) không nên dùng nhân sâm vì sẽ làm bệnh tình trầm trọng hơn. Ngoài ra, trẻ em, phụ nữ có thai cũng không nên dùng sâm vì thai phụ sẽ sinh khó, còn trẻ em có nguy cơ phát dục sớm.