60 năm QDNDViệt Nam tham gia c/d Thập Vạn Đại Sơn

Kỳ 1: Giúp bạn như giúp mình



Cách đây 60 năm, mùa hè năm 1949, theo mệnh lệnh của Trung ương Đảng,
Bác Hồ và Bộ tổng Tư lệnh, quân đội ta đã cử một số đơn vị chia làm hai
cánh hành quân băng rừng, vượt núi sang Trung Quốc để cùng với các đơn
vị Giải phóng quân Trung Quốc tham gia chiến dịch Thập Vạn Đại Sơn,
truy quét những nhóm quân Quốc dân đảng cuối cùng tại một số khu vực ở
miền Nam Trung Quốc.


Chiến dịch kết thúc thắng lợi ngay trước dịp Cách mạng Trung Quốc thành
công, nước CHND Trung Hoa ra đời (1-10-1949). Đây được coi là một trong
những sứ mệnh quốc tế đầu tiên mà quân đội ta thực hiện trong điều kiện
trong nước đang diễn ra cuộc kháng chiến vô cùng gian khổ và ác liệt
chống thực dân Pháp.


Trong điều kiện trang bị còn thiếu thốn, nhưng chúng ta vẫn cử sang
Trung Quốc những đơn vị tốt nhất, với phương châm “giúp bạn như giúp
mình”. Tinh thần anh dũng, ý chí kiên cường, đức hy sinh cao cả, tinh
thần quốc tế trong sáng của bộ đội Việt Nam trong những ngày tháng
sống, chiến đấu trên đất Trung Quốc đã để lại những ấn tượng sâu sắc
trong lòng người dân và các chiến sĩ Trung Quốc.



Kỳ 1: Giúp bạn như giúp mình



Từ lời đề nghị của Cách mạng Trung Quốc

Trong những năm đầu kháng chiến chống thực dân Pháp, cách mạng Việt
Nam đã có quan hệ mật thiết với Nam lộ Bát lộ quân Trung Quốc ở Hoa Nam
và Bộ tư lệnh biên khu Điền Quế. Đầu năm 1948, đồng chí Trang Điền được
chỉ thị của đồng chí Chu Ân Lai sang Việt Bắc gặp các đồng chí lãnh đạo
ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thường vụ tiếp phái viên Trang Điền ở Lục
Giã.


Bác Hồ căn dặn đồng chí Lê Quảng Ba
(bên phải) trước khi lên đường sang Thập vạn đại sơn giúp bạn, với dòng
chữ tự tay Người viết: “Cẩn thận, bí mật, đoàn kết, hữu nghị, thắng
lợi”, ghi tháng 5-1949. Ảnh tư liệu



Trong buổi tiếp, đồng chí Trang Điền đã thông báo tình hình chiến tranh
giải phóng ở Trung Quốc. Cụ thể: Quân Quốc dân đảng đang tăng cường càn
quét lực lượng vũ trang cách mạng Trung Quốc ở Hoa Nam để củng cố hậu
phương. Những đơn vị du kích của bạn ở vùng biên giới đang gặp khó khăn
và thiếu lương thực. Bác Hồ và đồng chí Võ Nguyên Giáp bàn với đặc phái
viên của bạn về sự phối hợp chiến đấu, giúp đỡ nhau giữa hai quân đội
cách mạng.



Sang năm 1949, cách mạng Trung Quốc giành nhiều thắng lợi quan
trọng trước Quốc dân đảng. Tuy nhiên, những nhóm Quốc dân đảng cuối
cùng vẫn đang cố thủ tại một số vùng phía Nam Trung Quốc, quấy phá cuộc
sống dân lành. Tháng 3-1949, Đảng Cộng sản Trung Quốc cử đại diện sang
gặp Trung ương Đảng ta đề nghị cho quân đội sang giúp bạn củng cố lực
lượng tại biên khu Việt Quế (khu biên giới Quảng Đông - Quảng Tây) và
biên khu Điền Quế (khu biên giới Vân Nam - Quảng Tây) giáp với biên
giới nước ta. Tháng 4-1949, lãnh đạo phong trào du kích ở Quảng Tây đề
nghị quân đội Việt Nam phối hợp chiến đấu, giúp truy quét Quốc dân
đảng, giải phóng khu Ung-Long-Khâm.



Trên tinh thần quốc tế vô sản, Ban thường vụ Trung ương Đảng và Chủ
tịch Hồ Chí Minh chỉ thị cho Bộ Tổng tư lệnh phái một lực lượng sang
giúp bạn theo tinh thần “giúp bạn là tự giúp mình”.
Ngày 23-4-1949, Bộ Tổng tư lệnh ra mệnh lệnh “phối hợp với Giải phóng
quân Trung Quốc mở rộng khu giải phóng biên khu Việt Quế”; giao nhiệm
vụ cho Liên khu 1 “phối hợp cùng các lực lượng vũ trang của Giải phóng
quân biên khu Việt Quế, kịp thời hành động giúp Giải phóng quân, xây
dựng một vùng Ung-Long-Khâm, liền với biên giới Đông Bắc của ta, thông
ra biển, tạo điều kiện khuếch trương lực lượng, đón Giải phóng quân
Trung Quốc Nam Hạ; đồng thời hoạt động ở Đông Bắc để mở rộng khu tự do
Đông Bắc ra tận biên giới và thông ra biển, liền với khu giải phóng
Việt Quế” (Những tài liệu chỉ đạo các chiến dịch của Trung ương Đảng,
Tổng quân ủy và Bộ Tư lệnh, Bộ Tổng tham mưu xuất bản).



Về phương châm hoạt động, Bộ Tổng tư lệnh nhấn mạnh: “Trong lúc
hoạt động ở Trung Quốc, cần đứng trên lập trường đoàn kết hai dân tộc,
căn cứ vào lợi ích cách mạng dân chủ hai nước mà giải quyết các vấn đề,
tuyệt đối tránh bản vị chủ nghĩa. Công tác chính trị cần nêu rõ nhiệm
vụ đoàn kết phấn đấu giữa hai nước Trung Quốc mới và Việt Nam mới, giữa
Giải phóng quân và quân ta, nêu vinh dự của người quân nhân Việt Nam.
Tôn trọng phong tục tập quán của nhân dân địa phương, nêu cao kỷ luật
chính trị, chú trọng dân vận”.



Quán triệt chỉ thị của Trung ương Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và
mệnh lệnh của Bộ Tổng tư lệnh, các đơn vị được lệnh đi làm nhiệm vụ
quốc tế xác định tư tưởng, khẩn trương chuẩn bị mọi mặt. Nhiều đoàn cán
bộ được phái đi trước chuẩn bị chiến trường. Công tác tư tưởng, tổ chức
được tiến hành tỉ mỉ, chu đáo. Cán bộ, chiến sĩ được học tập về nhiệm
vụ quốc tế, tìm hiểu phong tục tập quán và ngôn ngữ của nhân dân địa
phương. Các đơn vị được bổ sung thêm trang bị vũ khí, các phương tiện
thông tin, lương thực, thực phẩm, quân trang, quân dụng.



Bộ chỉ huy chiến dịch chung được chỉ định: Đồng chí Lê Quảng Ba,
Phó tư lệnh Liên khu 1, là Tư lệnh chiến dịch; đồng chí Trần Minh
Giang, cán bộ của bạn, là chính trị ủy viên. Bộ chỉ huy chiến dịch lấy
danh hiệu là Bộ Tư lệnh khu Thập vạn đại sơn.


Chiến dịch chia làm hai mặt trận. Mặt trận Điền Quế do đồng chí Nam
Long làm chỉ huy trưởng; đồng chí Hoàng Bình, cán bộ phía bạn làm chỉ
huy phó; đồng chí Đỗ Trình làm chính trị viên. Tại Mặt trận Long Châu,
đồng chí Thanh Phong, Phó tư lệnh Liên khu 1, được cử làm Tư lệnh mặt
trận Long Châu, đồng chí Chu Huy Mân, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 74
và đồng chí Long Xuyên, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 28 làm Phó tư
lệnh.


Đầu tháng 6-1949, các đơn vị chia làm hai hướng: Một hướng từ Cao Bằng,
Lạng Sơn vượt biên giới sang khu vực Long Châu; một hướng từ Lạng Sơn,
Hải Ninh sang khu vực Khâm Châu, Phòng Thành.



Chiến thắng Long Châu



Lực lượng ta sang phối hợp chiến đấu với bạn có Tiểu đoàn 73 thuộc
Trung đoàn 74 (Liên khu 1), Tiểu đoàn 35 thuộc Trung đoàn 308 chủ lực
trực thuộc Bộ Tổng tư lệnh, Đại đội 506 sơn pháo 70, một đại đội trợ
chiến và bộ đội thông tin, quân y. Các lực lượng trên được tổ chức
thành Chi đội 28. Ngoài ra còn hai đại đội địa phương của huyện Thoát
Lãng và Văn Uyên. Quân ta lấy danh nghĩa là Giải phóng quân khu Tả
Giang, Tiểu đoàn 73 được gọi là Đoàn 25, Tiểu đoàn 35 được gọi là Đoàn
35. Lực lượng Giải phóng quân Trung Quốc có hai đại đội và một số đội
vũ trang công tác.



Về lực lượng địch: Khu Long Châu là một trong 14 khu quân sự của
Quốc dân đảng tại tỉnh Quảng Tây do hai trung đoàn bảo an, một số đội
cảnh vệ, tuần sát, dân đoàn ở các huyện đóng giữ. Ngoài ra còn có lực
lượng của địa chủ, phản động có vũ trang ở các hương (xã) tiếp tay.



Bộ đội ta tuy đã có kinh nghiệm chiến đấu trong nước nhưng khi gặp
chiến trường lạ, đối tượng tác chiến mới, công việc chuẩn bị chiến
trường lại gặp nhiều khó khăn. Với quyết tâm cao, bộ đội ta đã đoàn
kết, phối hợp với lực lượng bạn bước ngay vào cuộc chiến đấu.


Từ ngày 10 đến 15 tháng 6, Chi đội 28 chia làm hai cánh bất ngờ đánh
mạnh trên hướng chính Thủy Khấu - Hạ Đống, mở đường tiến về thị xã Long
Châu. Sau nhiều đợt tấn công mãnh liệt, bộ đội Đoàn 25 hoàn toàn làm
chủ vị trí, truy kích tàn quân địch tháo chạy về hướng Long Châu.


Cùng thời gian trên, vị trí Hạ Đống cũng bị cán bộ, chiến sĩ Đại đội
164 Đoàn 35 tiêu diệt. Tiếp sau Thủy Khẩu, đến lượt vị trí La Hồi lọt
vào tay quân ta. Vừa tiến công vị trí địch, bộ đội ta vừa tổ chức đánh
tiểu đoàn viện binh địch từ Long Châu kéo đến tiếp cứu cho đồng bọn tại
Độc Sơn. Bộ đội Đoàn 35 hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ diệt điểm diệt
viện được giao.



Trên hướng phối hợp với Nam Quan - Ải Khẩu, ngày 12-6-1949, quân ta
phối hợp với Giải phóng quân Trung Quốc phục kích hai đại đội địch.
Cùng ngày ta bao vây, bức địch rút khỏi vị trí tại Ải Khẩu chạy về Bằng
Tường. Ngày 13-6-1949, quân địch ở Bằng Tường rút chạy. Bị đánh dồn
dập, bất ngờ trên nhiều hướng, quân Quốc dân đảng vội vã rút bỏ một
loạt vị trí: Lôi Bình, Bằng Kiều, Thông Kheo, Thượng Thạch, Hạ Thạch
đồng thời dồn theo một số lớn dân chúng chạy về Long Châu. Tình hình
thị xã trở nên rối loạn. Các toán quân thua trận từ khắp nơi chạy về
vẫn chưa hết kinh hoàng trước những đòn tấn công của bộ đội Việt Nam.


Nhân dân khen ngợi bộ đội Việt Nam đánh giỏi, kỷ luật nghiêm, tôn
trọng, bảo vệ dân. Họ ra sức giúp bộ đội cách mạng đánh phản động Quốc
dân đảng. Nhiều người tình nguyện làm liên lạc, dẫn đường, nắm địch,
ủng hộ lương thực, thuốc men.



Đợt tiến công mở đầu đã kết thúc thắng lợi. Căn cứ cách mạng ở khu
vực Long Châu đã được mở rộng. Chính quyền cách mạng thiết lập ở nhiều
nơi. Lực lượng vũ trang địa phương phát triển nhanh. Nhân thời cơ địch
hoang mang dao động, các đội vũ trang công tác tiến sâu vào vùng địch
kiểm soát, kêu gọi, tổ chức nhân dân nổi dậy. Bộ đội kiểm soát đoạn
đường Thủy Khẩu - Hạ Đống, trên tuyến đường Cao Bằng - Long Châu. Tuyến
phòng ngự của địch từ Lôi Bình qua Long Châu tới Bằng Tường bị dồn đánh
hai đầu và uy hiếp mạnh ở giữa, địch phải tập trung lực lượng co về
phòng thủ ở Long Châu, chờ quân tiếp viện từ Nam Ninh đến.



Trong mười ngày cuối tháng 6-1949, bộ đội ta và Giải phóng quân
Trung Quốc tiếp tục cử những bộ phận nhỏ áp sát thị xã Long Châu, tiến
hành trinh sát vũ trang, bắn phá quấy rối các vị trí, tuyên truyền vận
động nhân dân và tổ chức nghi binh đánh lạc hướng phán đoán của địch.


Cuối tháng 6-1949, ta dần siết chặt vòng vây quanh Ninh Minh, dồn địch vào trung tâm thị trấn.



Đầu tháng 7-1949, bộ đội ta chia làm nhiều mũi, tiến công thị trấn Ninh
Minh. Quân địch ở đây lo sợ trước sức tấn công của quân ta, đã rút phần
lớn lực lượng qua sông Kì Cùng sang Ninh Giang từ đêm hôm trước. Tiếp
đó, ta chuẩn bị lực lượng đánh Thượng Kim. Do lực lượng ít, đạn dược
lương thực hết, ta chưa thực hiện được ý định đánh Thượng Kim.


Ngày 5-7-1949, Bộ Tổng tư lệnh chỉ thị kết thúc đợt hoạt động, rút quân
về nước, ta để lại một bộ phận thuộc đại đội địa phương Văn Uyên phối
hợp hoạt động ở vùng Nam Quan - Ải Khẩu. Đại đội địa phương ở Thoát
Lũng phối hợp hoạt động ở vùng Lôi Bình.



Qua gần một tháng hoạt động tại khu vực Long Châu, bộ đội ta đã góp
phần mở rộng ảnh hưởng cách mạng, phát triển lực lượng chính trị, vũ
trang, củng cố vùng mới giải phóng. Cán bộ, chiến sĩ ta nêu tấm gương
trong sáng về tinh thần quốc tế vô sản cao cả, được nhân dân Trung Quốc
quý mến. Bộ đội ta cùng với Giải phóng quân Trung Quốc, đã tiêu diệt và
đánh tan rã nhiều đơn vị Quốc dân đảng. Diệt, làm bị thương và bắt gần
400 tên thu 534 súng các loại, đánh chiếm bức rút các vị trí Thủy Khẩu,
La Hồi, Hạ Đống, Lôi Bình, Thượng Thạch, Ninh Minh… giải phóng năm
hương cùng hàng vạn dân.