Bài Viết
Sinh Nhật 
PointSGTT.VN - Nhiều phụ huynh khi thấy con em trong nhà nóng sốt liền dùng miếng dán hạ sốt vì nghĩ chúng tiện lợi và an toàn: dễ mua ở các nhà thuốc, siêu thị; không bị rơi ra khi trẻ ngọ nguậy; không phải thức khuya lau mát cho trẻ; có thể dán cho trẻ trên đường đi khám bệnh… Thói quen này liệu có tốt cho trẻ?
Khả năng hạ sốt: rất hạn chế
Tất cả bệnh nhi đang sốt từ 38,5oC trở lên nên được hạ sốt bằng thuốc. Một số trường hợp cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt sớm hơn như: doạ co giật ở trẻ từ sáu tháng tới sáu tuổi hay trẻ có tiền căn động kinh, có anh chị em đã bị sốt cao co giật; sốt khiến trẻ khó chịu, bỏ bú, bỏ ăn… Thuốc hạ sốt thường được sử dụng là paracetamol với liều 10 – 15mg/kg cân nặng/lần, uống mỗi sáu giờ cho đến khi hết sốt. Không nên sử dụng aspirin để hạ sốt ở trẻ em.
Hầu hết các miếng dán hạ sốt có mặt trên thị trường có thành phần chính là hydrogel. Đây là các polymer dạng chuỗi, không tan trong nước mà hút một lượng nước khá lớn, hạ sốt theo cơ chế hấp thụ nhiệt và phân tán ra ngoài. Một số có thêm tinh dầu như bạc hà, khi bốc hơi sẽ giúp hạ nhiệt. Do chúng không chứa paracetamol và chỉ dùng dán ngoài da nên khả năng hạ sốt rất hạn chế.
Cho đến nay, chưa thấy một công trình nghiên cứu khoa học có giá trị nào chứng minh miếng dán hạ sốt có thể thay được thuốc trong điều trị sốt ở trẻ em.
Dán không bằng lau
Các phụ huynh không nên nghĩ rằng miếng dán hạ sốt không phải là thuốc nên tuyệt đối an toàn, tránh được các tác dụng phụ do dùng thuốc gây ra. Thật ra, một số trẻ có thể dị ứng với các thành phần trong miếng dán. Menthol (bạc hà) có tính kích ứng mạnh, đôi khi ảnh hưởng đến chức năng hô hấp ở trẻ sơ sinh.
Trong khi chờ thuốc hạ sốt phát huy tác dụng, phụ huynh không cần phải tốn tiền mua miếng dán hạ sốt cho trẻ, chỉ cần dùng khăn để lau mát, bằng cách nhúng khăn vào thau nước ấm (thấp hơn thân nhiệt trẻ 2oC, đảm bảo nước luôn ấm trong suốt quá trình lau mát), vắt hơi ráo, đặt khăn vào các vị trí sau: hai khăn hai hõm nách, hai khăn hai bên bẹn, một lau khắp cơ thể. Đồng thời, dùng khăn ướt lau liên tục vào các vị trí có nhiều mạch máu như đã kể. Thay khăn mỗi 2 – 3 phút và đo nhiệt độ cơ thể trẻ ở nách mỗi 15 – 30 phút. Ngưng lau mát khi nhiệt độ đã xuống dưới 38,5oC.
DS Nguyễn Thị Bích Nga
Khoa dược bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM
Pha thuốc vào sữa cho trẻ dễ uống?
Trẻ nhỏ thường sợ uống thuốc vì thuốc đắng, hay mùi vị không dễ chịu. Do vậy có cha mẹ cho thuốc vào bình sữa cho trẻ bú, hay cho trẻ uống thuốc chung với sữa. Việc làm này có nên không?
Ngoài nước và các chất hữu cơ (casein, albumin, globulin, lactose, lipid...), trong sữa còn có rất nhiều chất khoáng đa vi lượng. Với hàm lượng lipid cao, độ kiềm cao, sữa sẽ làm chậm sự hấp thu một số thuốc như kháng sinh cefuroxim. Đặc biệt lượng canxi dồi dào trong sữa có thể tương tác bất lợi với thuốc (tạo thành phức hợp khó tan không hấp thu được). Các kháng sinh fluoroquinolon (như ciprofloxacin và levofloxacin) có thể mất hiệu lực khi dùng cùng lúc với sữa. Các tetracyclin cũng tương tác với canxi khi dùng chung. Tác dụng của penicillamin và trientin có thể mất đi nếu uống cùng với sữa. Danh sách thuốc có thể tương tác với sữa còn nhiều nữa. Chưa kể, đối với trẻ nhỏ bú bình, trẻ có thể không bú hết lượng sữa trong bình hoặc thuốc dính thành bình dẫn đến sử dụng thuốc không đủ liều.
Một số trẻ có thể sợ bình sữa, bỏ bú vì sữa – thuốc đắng quá. Để giúp trẻ đỡ sợ thuốc, trước khi uống thuốc hãy làm tê đầu lưỡi trẻ bằng một viên đá lạnh, sau khi uống thuốc xong, cho bé một viên kẹo để xoá dư vị thuốc. Với trẻ nhỏ hơn, nên hoà thuốc viên, thuốc bột với ít nước sôi để nguội, cho thêm ít đường để dễ uống. Một hoạt chất có thể có nhiều dạng bào chế, nên ưu tiên chọn dạng thuốc nước như xirô, thuốc giọt giúp trẻ dễ uống hơn. Với trẻ mà nguồn dinh dưỡng chính là sữa thì có thể làm giảm thiểu sự tương tác này bằng cách uống thuốc ít nhất hai giờ trước hay sau khi dùng sữa. Tuy nhiên, phụ huynh cũng nên biết thêm rằng có một số thuốc được khuyên nên dùng lúc no, có thể dùng cùng với sữa để tránh kích ứng dạ dày, như các kháng viêm NSAID, các glucocorticoid. Do đó, nên tham khảo ý kiến bác sĩ hay dược sĩ để dùng thuốc hiệu quả và an toàn.
DS Nguyễn Thị Bích Nga
Khả năng hạ sốt: rất hạn chế
Tất cả bệnh nhi đang sốt từ 38,5oC trở lên nên được hạ sốt bằng thuốc. Một số trường hợp cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt sớm hơn như: doạ co giật ở trẻ từ sáu tháng tới sáu tuổi hay trẻ có tiền căn động kinh, có anh chị em đã bị sốt cao co giật; sốt khiến trẻ khó chịu, bỏ bú, bỏ ăn… Thuốc hạ sốt thường được sử dụng là paracetamol với liều 10 – 15mg/kg cân nặng/lần, uống mỗi sáu giờ cho đến khi hết sốt. Không nên sử dụng aspirin để hạ sốt ở trẻ em.
Hầu hết các miếng dán hạ sốt có mặt trên thị trường có thành phần chính là hydrogel. Đây là các polymer dạng chuỗi, không tan trong nước mà hút một lượng nước khá lớn, hạ sốt theo cơ chế hấp thụ nhiệt và phân tán ra ngoài. Một số có thêm tinh dầu như bạc hà, khi bốc hơi sẽ giúp hạ nhiệt. Do chúng không chứa paracetamol và chỉ dùng dán ngoài da nên khả năng hạ sốt rất hạn chế.
Cho đến nay, chưa thấy một công trình nghiên cứu khoa học có giá trị nào chứng minh miếng dán hạ sốt có thể thay được thuốc trong điều trị sốt ở trẻ em.
Dán không bằng lau
Các phụ huynh không nên nghĩ rằng miếng dán hạ sốt không phải là thuốc nên tuyệt đối an toàn, tránh được các tác dụng phụ do dùng thuốc gây ra. Thật ra, một số trẻ có thể dị ứng với các thành phần trong miếng dán. Menthol (bạc hà) có tính kích ứng mạnh, đôi khi ảnh hưởng đến chức năng hô hấp ở trẻ sơ sinh.
Trong khi chờ thuốc hạ sốt phát huy tác dụng, phụ huynh không cần phải tốn tiền mua miếng dán hạ sốt cho trẻ, chỉ cần dùng khăn để lau mát, bằng cách nhúng khăn vào thau nước ấm (thấp hơn thân nhiệt trẻ 2oC, đảm bảo nước luôn ấm trong suốt quá trình lau mát), vắt hơi ráo, đặt khăn vào các vị trí sau: hai khăn hai hõm nách, hai khăn hai bên bẹn, một lau khắp cơ thể. Đồng thời, dùng khăn ướt lau liên tục vào các vị trí có nhiều mạch máu như đã kể. Thay khăn mỗi 2 – 3 phút và đo nhiệt độ cơ thể trẻ ở nách mỗi 15 – 30 phút. Ngưng lau mát khi nhiệt độ đã xuống dưới 38,5oC.
DS Nguyễn Thị Bích Nga
Khoa dược bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM
Pha thuốc vào sữa cho trẻ dễ uống?
Trẻ nhỏ thường sợ uống thuốc vì thuốc đắng, hay mùi vị không dễ chịu. Do vậy có cha mẹ cho thuốc vào bình sữa cho trẻ bú, hay cho trẻ uống thuốc chung với sữa. Việc làm này có nên không?
Ngoài nước và các chất hữu cơ (casein, albumin, globulin, lactose, lipid...), trong sữa còn có rất nhiều chất khoáng đa vi lượng. Với hàm lượng lipid cao, độ kiềm cao, sữa sẽ làm chậm sự hấp thu một số thuốc như kháng sinh cefuroxim. Đặc biệt lượng canxi dồi dào trong sữa có thể tương tác bất lợi với thuốc (tạo thành phức hợp khó tan không hấp thu được). Các kháng sinh fluoroquinolon (như ciprofloxacin và levofloxacin) có thể mất hiệu lực khi dùng cùng lúc với sữa. Các tetracyclin cũng tương tác với canxi khi dùng chung. Tác dụng của penicillamin và trientin có thể mất đi nếu uống cùng với sữa. Danh sách thuốc có thể tương tác với sữa còn nhiều nữa. Chưa kể, đối với trẻ nhỏ bú bình, trẻ có thể không bú hết lượng sữa trong bình hoặc thuốc dính thành bình dẫn đến sử dụng thuốc không đủ liều.
Một số trẻ có thể sợ bình sữa, bỏ bú vì sữa – thuốc đắng quá. Để giúp trẻ đỡ sợ thuốc, trước khi uống thuốc hãy làm tê đầu lưỡi trẻ bằng một viên đá lạnh, sau khi uống thuốc xong, cho bé một viên kẹo để xoá dư vị thuốc. Với trẻ nhỏ hơn, nên hoà thuốc viên, thuốc bột với ít nước sôi để nguội, cho thêm ít đường để dễ uống. Một hoạt chất có thể có nhiều dạng bào chế, nên ưu tiên chọn dạng thuốc nước như xirô, thuốc giọt giúp trẻ dễ uống hơn. Với trẻ mà nguồn dinh dưỡng chính là sữa thì có thể làm giảm thiểu sự tương tác này bằng cách uống thuốc ít nhất hai giờ trước hay sau khi dùng sữa. Tuy nhiên, phụ huynh cũng nên biết thêm rằng có một số thuốc được khuyên nên dùng lúc no, có thể dùng cùng với sữa để tránh kích ứng dạ dày, như các kháng viêm NSAID, các glucocorticoid. Do đó, nên tham khảo ý kiến bác sĩ hay dược sĩ để dùng thuốc hiệu quả và an toàn.
DS Nguyễn Thị Bích Nga
