Hàng lậu “ba mũi giáp công”

Đi cùng đội chống hàng lậu, hàng giả của một doanh nghiệp sản xuất bột ngọt và các loại gia vị từ miền Trung ra tới phía bắc, tôi liên tục nghe than: “Khổ lắm anh ơi, mỗi năm tụi em phải đi khảo sát suốt vài tháng như vậy, nhưng tình hình hàng lậu tuồn qua các cửa khẩu vẫn không thuyên giảm”.


Không chặn được hàng lậu, đội quân này “chuyển hướng chiến lược” sang chương trình vừa nâng cao ý thức người tiêu dùng thông qua các phương tiện truyền thông và vừa tổ chức sự kiện tại các chợ để tuyên truyền trực tiếp đến người tiêu dùng...

“Ba mũi giáp công” từ biên giới phía bắc

Bắt giữ bột ngọt lậu trên phố Đào Duy Từ, Hà Nội.

Tháng 7.2010, miền Trung nắng như thiêu đốt, tôi đã có 3 ngày đi khảo sát tại một số chợ ở miền Trung và bên kia cửa khẩu Lao Bảo - huyện Muong Phin, tỉnh Savan Nakhet của Lào. Các chợ trên đất bạn tràn ngập những loại bột ngọt của Thái Lan, Trung Quốc và chúng trở thành dòng hàng lậu tuồn qua cửa khẩu Lao Bảo ào ạt rồi đi vào các chợ ở Huế, Quảng Trị, Quảng Bình...

Chỉ với một cửa khẩu Lao Bảo mà chặn đã khó, thì điều gì sẽ xảy ra khi ở các tỉnh phía bắc, hàng lậu có nhiều con đường hơn để sang VN. Đó là các cửa khẩu ở Lào Cai, Móng Cái, Lạng Sơn. Ngồi trao đổi với các cán bộ thuộc Đội quản lý thị trường số 2 tỉnh Bắc Ninh đóng tại thị xã Từ Sơn, tôi được nghe thêm thông tin: Bà con sống dọc biên giới được hưởng chính sách của Nhà nước cho phép nhập hàng hóa tiểu ngạch, trước đây mức nhiều nhất là 2 triệu đồng/ngày, nay được tăng lên 5 triệu đồng/ngày, vì thế có thêm nhiều mặt hàng và khối lượng nhập tiểu ngạch cũng tăng lên. Và quan trọng hơn, việc kiểm soát không chặt chẽ của chính quyền địa phương dọc biên giới đã tạo cơ hội cho nhiều đối tượng lợi dụng tuồn hàng lậu với số lượng nhiều vào địa phận VN.

Các mặt hàng tiêu dùng thông thường, hàng quần áo, giày dép, đồ gia dụng, cho phép nhập tiểu ngạch miễn thuế để cải thiện đời sống của người dân vùng biên, nếu có tác động bất lợi thì cũng chỉ một phần ở góc độ kinh tế. Tuy nhiên, theo ông Bạch Thanh Lâm - Đội trưởng Đội quản lý thị trường Từ Sơn, Bắc Ninh - những mặt hàng thực phẩm, gia vị như bột ngọt đòi hỏi thêm các điều kiện lưu hành, nếu để bị lợi dụng nhập theo đường tiểu ngạch không được kiểm soát ở góc độ chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm, thì có thể gây hậu quả khó lường đối với sức khỏe người dân.

Từ ba cửa khẩu vùng biên giới phía bắc, hàng lậu tiến về xuôi ào ạt như “ba mũi giáp công”, khiến cho chúng ta buộc phải thiếu tự tin đặt ra câu hỏi rằng: Liệu có chống được hàng lậu hay không? Thông tin từ Chi cục Quản lý thị trường Lào Cai: Ba con đường chính hàng lậu tuồn vào đến VN thì tẻ ra tới hàng trăm đường nhánh. Trời tối thì đối tượng đưa hàng lậu qua sông từ phía Hà Khẩu, sau đó đi theo đường sắt xuống Việt Trì rồi xuôi về Hà Nội, hoặc theo đường ôtô về thủ đô.

Trong khi đó, những chiếc xe tải, xe container chở hàng rau quả, trái cây từ nam ra bắc để xuất sang Trung Quốc, nhưng chiều về hàng lậu lại được chất phía dưới rồi phủ hàng nhập khẩu chính ngạch lên trên, cơ quan chức năng có kiểm tra, tháo dỡ hàng xuống được một, nhưng khó có thể bắt tháo dỡ cả trăm, cả ngàn chuyến xe như thế từ tháng này sang tháng khác...

Lậu thì lợi...

Hàng loạt vụ phát hiện, xử lý và tịch thu bột ngọt lậu mới đây diễn ra tại các tỉnh, thành phía bắc đã cho thấy “ba mũi giáp công” của hàng lậu từ các cửa khẩu đã “tấn công” mạnh mẽ như thế nào vào thị trường VN. Ngày 12.5, Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an Hà Nội kết hợp với Đội quản lý thị trường số 2 TP.Hà Nội đã tiến hành kiểm tra tại hai địa điểm số 10 và số 17 Đào Duy Từ, tịch thu 29 bao bột ngọt (trọng lượng 25kg/bao, tương đương 725kg) nhập lậu từ Trung Quốc.

Điều đáng nói là, danh sách bột ngọt lậu kém chất lượng nhập vào VN giờ đã có thêm một xuất xứ mới: Cũng trong đợt kiểm tra này còn phát hiện 77 bao (25kg/bao) bột ngọt Indonesia, dù xuất trình được hóa đơn mua bán, nhưng gần hai tấn bột ngọt này đều không có nhãn phụ theo quy định, và cũng không xuất trình được các văn bản về kiểm nghiệm chất lượng để đủ điều kiện lưu hành ra thị trường. Tình trạng này không thể qua mặt được những người trong nghề: Tờ hóa đơn trên chỉ là một cách hợp thức hóa chứ chưa đủ bảo đảm đây là hàng nhập khẩu hợp pháp.

Những vụ bắt giữ bột ngọt nhập lậu từ Trung Quốc gần đây với số lượng từ cả ngàn kilôgram trở lên, như tại Quảng Ninh 70 bao tương đương 1.750kg, tại Lạng Sơn 40 bao tương đương 1.000kg... Bột ngọt chất chồng ở nhiều sạp hàng, nhà kho cứ như gạo, đường, cho thấy sự nhập lậu khá phổ biến của mặt hàng này.

Hàng lậu thì giá rẻ. Theo khảo sát, giá mỗi bao bột ngọt 25kg tại các đầu mối ở Hà Khẩu (Trung Quốc, giáp với Lào Cai) khoảng 810.000 đồng (tính theo tỉ giá 3.200 đồng/nhân dân tệ (NDT) thì tương đương 253NDT). Sang đến cửa khẩu Lào Cai, giá mỗi bao được bán khoảng 870.000 đồng và tỏa về đến các chợ ở xuôi giá tăng lên từ 940.000 - 960.000 đồng/bao, tính ra mỗi tiểu thương mua vào với giá từ 37.500 - 38.500 đồng/kg. Sau khi sang chiết vào những túi 0,5 và 1kg có giá bán là 22.000 đồng và 40.000 đồng. Với mức giá này, vẫn còn rẻ hơn so với các loại bột ngọt thương hiệu sản xuất trong nước từ 10.000 - 15.000 đồng/kg.

...nhưng bất cập hại!

Không thể phủ nhận hàng lậu nói chung và bột ngọt lậu nói riêng vào đến VN giá rẻ hơn hàng chính hãng có thương hiệu sản xuất trong nước. Nhưng cái lợi đó chỉ thuần túy xét dưới góc độ giá cả của mặt hàng, chứ chưa hẳn có lợi về kinh tế nói chung.

Là bởi, con đường bột ngọt lậu vào đến thị trường VN muốn đến tay người tiêu dùng cá nhân hay hộ gia đình (bên cạnh một lượng không nhỏ chảy vào các nhà hàng, quán ăn, thậm chí Cty sản xuất và chế biến thực phẩm), thì phải được sang chiết ra những gói nhỏ hơn. Khi đó, con đường thứ nhất là chúng trở thành bột ngọt “ba không” - không nhãn mác, không hạn sử dụng, không nguồn gốc xuất xứ - vì thế hoàn toàn có thể bị pha trộn, chất lượng kém và khó bảo đảm an toàn cho sức khỏe.

Con đường thứ hai, chúng được sang chiết vào bao bì nhái, giả các thương hiệu bột ngọt trong nước để bán với giá cao, hoặc giá rẻ hơn, thì gian thương vừa thu vén thêm lợi riêng, đồng thời làm ảnh hưởng đến các thương hiệu trong nước làm ăn nghiêm túc. Tại nhà kho của Đội quản lý thị trường số 2 tỉnh Bắc Ninh, tang vật thu giữ là 650kg bột ngọt Trung Quốc nhập lậu và kèm theo là một xấp dày bì nylon in nhái một thương hiệu bột ngọt có uy tín trong nước.

Chính vì thế, theo các nhà sản xuất bột ngọt tại VN, dù trên thực tế bột ngọt sản xuất trong nước hiện chưa đáp ứng hoàn toàn nhu cầu trên thị trường, nhưng họ vẫn phải cảnh báo, không chỉ là vấn đề cạnh tranh không lành mạnh, dù xét ở góc độ này đã không có lợi cho nền sản xuất trong nước. Quan trọng hơn là vấn đề chất lượng và an toàn cho sức khỏe.

Theo kết quả kiểm nghiệm của Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng 1 (thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng), hàm lượng mononatriglutamate (thành phần chính tạo nên bột ngọt) trong loại bột ngọt bao 25kg của Trung Quốc hiệu Greenfood chỉ đạt 96,48%, trong khi theo TCVN 1459:1996, hàm lượng này không được thấp hơn 99%. Tất cả các loại bột ngọt lậu đều không có sự giám sát về chất lượng có thể gây bất lợi cho sức khỏe, chính vì thế cái lợi từ 10.000 - 15.000 đồng/kg không thể bù đắp nổi những tổn hại sức khỏe và hóa đơn tiền thuốc khi xảy ra bệnh.

Ngày 13.5, khi Đội quản lý thị trường số 2 tỉnh Bắc Ninh tiến hành kiểm tra cửa hàng Lan Thủy (số 127 Trần Phú, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh), thì hàng chục bao bột ngọt nhập lậu từ Trung Quốc trước đấy vài hôm vẫn còn chất chồng chình ình trước mắt người qua đường đã bay biến. Cả tấn bột ngọt như thế, nếu thực sự chỉ được bán hết trong vài ngày, cũng đã cho thấy sức tiêu thụ khá mạnh. Vì thế, điều đáng lo hơn chính là sự lan tỏa của chúng vào cơ thể người tiêu dùng. Vì những mất mát về sức khỏe là điều không bao giờ có thể lấy lại được.

Thế Lâm



Bỡi Ld.com