Thế giới nhận định về căng thẳng Biển Đông

Giới quan sát quốc tế ghi nhận rằng căng thẳng đang leo
thang trên Biển Đông, lý giải nguyên nhân, và dự đoán tình hình sẽ còn
nghiêm trọng. Họ cũng khuyến cáo các bên phải rất kiềm chế và đoàn kết
để có được giải pháp hòa bình.



Dưới đây là trích đăng bài viết của một số hãng thông
tấn, báo đáng chú ý trong hai ngày qua, sau vụ tàu Trung Quốc phá hoại
cáp tàu khảo sát của Việt Nam.

Tờ New York Times,
với tiêu đề "căng thẳng bùng lên" ở Biển Đông, cho rằng tình hình hiện
nay chứng tỏ cơ chế Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông không có
hiệu quả. Đây là nhận xét của Michael Vatikiotis, chuyên gia an ninh tại
Trung tâm đối thoại nhân văn Singapore.

"Các nước láng giềng của Trung Quốc ngày càng bất bình
với việc Quân đội Giải phóng nhân dân PLA thiết lập căn cứ tàu ngầm ở
đảo Hải Nam, ngay rìa phía bắc của khu vực biển tranh chấp".

Báo này dẫn bình luận của chuyên gia an ninh biển Mark
Valencia - một người giỏi có tiếng trong vấn đề tranh chấp ở Biển Đông,
như sau: "Dường như các vụ va chạm giữa Trung Quốc và các bên tuyên bố
chủ quyền khác đang ngày càng tăng.

"Tại sao lại là bây giờ?", chuyên gia đặt câu hỏi. Nhìn từ góc độ Trung Quốc, "có lẽ là do bây giờ họ đã có đủ lực lượng".

Đài tiếng nói Hoa Kỳ VOA
dẫn thông tin từ văn bản do Giám đốc CIA Leon Panetta gửi Quốc hội Mỹ
trong quá trình xem xét việc ông sẽ trở thành Bộ trưởng Quốc phòng.
Trong văn bản này, Panetta nhận xét rằng, Trung Quốc dường như đang xây
dựng lực lượng để "chiến đấu và chiến thắng trong những cuộc xung đột
quyết liệt và chớp nhoáng" trên các đường biên giới nước này.

VOA tường thuật lại một số vụ đụng độ vừa qua trên
biển giữa các tàu của Trung Quốc với tàu Việt Nam và Philippines, trong
khi các quan chức Trung Quốc luôn khẳng định ủng hộ hòa bình và ổn định
trên Biển Đông.

Tàu khảo sát của Mỹ và các tàu của Trung Quốc trong một vụ va chạm trên Biển Đông năm 2009. Mỹ tố cáo Trung Quốc vi phạm luật lệ quốc tế khi cho tàu quấy rối tàu Mỹ. Bắc Kinh đáp lại rằng tàu Mỹ "do thám". Ảnh: US Navy.

Giám đốc CIA lưu ý với Quốc hội Mỹ rằng, Trung Quốc có
vẻ như đang xây dựng lực lượng chuẩn bị cho các xung đột tiềm tàng liên
quan đến Đài Loan, kể cả khi có sự can thiệp của Mỹ. Ông chủ tương lai
của Lầu Năm Góc đề nghị Mỹ theo dõi sát sự lớn mạnh của quân đội Trung
Quốc trong lúc vẫn phải tìm cách duy trì hòa bình và ổn định, cũng như
giảm nguy cơ xung đột trong khu vực này.

Bản tin của BBC
hôm qua, sau khi điểm lại tình hình căng thẳng leo thang hiện nay trên
Biển Đông, nhấn mạnh thực tế rằng, "Trung Quốc muốn giải quyết vấn đề
tranh chấp với từng quốc gia riêng lẻ. Việt Nam, Indonesia và
Philippines muốn xây dựng nỗ lực chung của cả khu vực nhằm tìm một giải
pháp đa phương cho cuộc xung đột".

Bản tin của Inquirer,
nhật báo hàng đầu của Philippines, dẫn tuyên bố mạnh mẽ của thượng nghị
sĩ Francis Pangilinan kêu gọi chính phủ không quỳ gối trước sức ép của
Trung Quốc.

"Chúng ta không để bị bắt nạt bởi cách cư xử phi ngoại
giao này", tuyên bố của ông Pangilinan đưa ra sau khi đại sứ Trung Quốc
tại Manila Lưu Kiến Siêu yêu cầu các nước khác không được khai thác tài
nguyên ở Trường Sa.

"Chúng ta không bao giờ cho phép thế lực nào ép buộc chúng ta tuân lệnh", Pangilinan nói thêm.

Các nghị sĩ Philippines có những luồng ý kiến khác
nhau: nếu giải quyết hòa bình tránh leo thang căng thẳng - bằng cách đưa
vấn đề tranh chấp ra LHQ và ASEAN, chẳng hạn theo cơ chế ASEAN+1.

"Chúng ta nên theo cách này thay vì đồng tình với đề
xuất củng cố quân đội Philippines, bởi điều đó sẽ chỉ kích động Trung
Quốc có thêm các hành động thù địch trong khu vực mà thôi", nghị sĩ
Rodolfo Biazon nói.

Nghị sĩ Ben Evardone thì cho rằng ASEAN và LHQ nên
tham gia dập tắt tình trạng leo thang căng thẳng hiện nay giữa các bên
tranh chấp. "Các bên nên tránh những cuộc khẩu chiến qua lại. Tôi nghĩ
đã đến lúc cần có tuyên bố đình chiến truyền thông, nhằm ngăn chặn nguy
cơ xảy ra xung đột lớn".

Đài RFA đăng bình luận của các nhà
phân tích người Trung Quốc cho rằng tranh chấp chủ quyền lâu dài trên
Biển Đông, gần Trường Sa, đang có dấu hiệu ngày càng nghiêm trọng.

Wu Fan, chủ bút tạp chí China Affair có trụ sở tại Mỹ,
cho biết, Trung Quốc đã bắt đầu lục tìm lại các ghi chép lịch sử từ
thời phong kiến tiền 1911 để tìm những cứ liệu biện minh cho tuyên bố
chủ quyền trên quần đảo Trường Sa, nơi được cho là có nhiều tài nguyên.

"Việt Nam sẽ không xuống thang, và Trung Quốc cũng
không xuống thang. Đặc biệt là không xuống thang trong vấn đề các quần
đảo. Đôi bên sẽ ngày càng phân cực".

Giáo sư đại học Seton Hall Yang Liyu nói rằng hiện giờ cả hai bên rất khó mà hạ nhiệt.

"Chuyện này giống như châm lửa bằng xăng", Yang nói.
"Tình hình rất có thể trở nên nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến sự ổn định
trong toàn khu vực" Biển Đông. "Sự tranh chấp và đụng độ chắc chắn sẽ
ngày càng nghiêm trọng".

Tờ Daily Youmuri, Nhật Bản đăng bài
xã luận với tiêu đề "Bắc Kinh cần kiềm chế trên biển", cho rằng Trung
Quốc đã phá vỡ cam kết trong DOC 2002.

Báo này nhận xét rằng dù tại Đối thoại an ninh
Shangri-La vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt
khẳng định Bắc Kinh ủng hộ hòa bình trên Biển Đông, và rằng khu vực này
vẫn ổn định, nhưng hai người đồng nhiệm Việt Nan và Philippines ngay lập
tức có những tuyên bố khác hẳn về tình hình.

"Trung Quốc sẽ không có được lòng tin của cộng đồng
quốc tế nếu những điều họ nói không giống những gì họ làm", xã luận có
đoạn.

Báo Nhật này cho rằng Trung Quốc đang ngày càng tỏ ra
ngang nhiên trên biển bởi kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm của
nước này đã đặt trọng tâm vào mở rộng các lợi ích trên biển.

Và vì thế "các thành viên ASEAN phải đoàn kết chặt chẽ" để bảo vệ vùng biển của họ, không để Trung Quốc biến nó thành "ao nhà".

Thanh Mai