Cà Mau là tỉnh ven biển ở cực nam của Việt Nam, phía bắc giáp tỉnh Kiên Giang, phía đông giáp tỉnh Bạc Liêu và biển Đông, phía nam giáp biển Đông và phía tây giáp vịnh Thái Lan. Trước 1975, tỉnh có tên là An Xuyên.
Ngày 7 tháng 8 năm 2010 Thủ tướng đã quyết định công nhận Thành phố Cà Mau là đô thị loại II (Quyết định số 1373/QĐ-TTg[1]).
Địa lý tự nhiên
Diện tích: 5.211 km²
Diện tích rừng: 100.600 ha
Diện tích ruộng lúa: 130.513 ha
Diện tích cây công nghiệp: 33.591 ha
Diện tích vườn: 8.334 ha
Diện tích nuôi thủy sản: 204.381 ha
Bờ biển: Bờ tây giáp vịnh Thái Lan dài 145 km; bờ phía đông giáp biển Đông dài 104 km.
Sông ngòi
Hệ thống sông rạch chủ yếu
Sông Bảy Háp đổ ra biển Tây dài hơn 50 km
Sông Cửa Lớn dài 58 km
Sông Ông Đốc dài hơn 60 km
Sông Cái Tàu dài 43 km
Sông Trẹm từ Cái Tàu đổ về Kiên Giang dài 36 km
Sông Đầm Cùng dài khoảng 36 km
Sông Bạch Ngưu chảy qua địa phận Cà Mau 30 km
Sông Gành Hào dài 45 km từ trung tâm TP CM đổ ra biển Đông.
Sông Năm Căn đổ ra biển đông
Ngoài ra, còn nhiều sông, rạch nối các hệ thống sông trên.
Lịch sử
Trước năm 1975
Để ổn định về hành chính trong việc khai thác thuộc địa lần thứ nhất, Pháp chia Nam Kỳ thành 20 tỉnh. Lúc bấy giờ, Cà Mau là vùng đất thuộc Rạch Giá của tỉnh Bạc Liêu.
Ngày 9 tháng 3 năm 1956, Việt Nam Cộng hòa lấy quận Cà Mau, quận Quảng Xuyên và bốn xã của quận Giá Rai: Định Thành, Hòa Thành, Tân Thành, Phong Thạnh Tây lập thành tỉnh Cà Mau.
Ngày 22 tháng 10 năm 1956, tỉnh Cà Mau được đổi tên thành tỉnh An Xuyên; tỉnh lỵ có tên là Quản Long. Dân số tính đến năm 1971 là 279.1131 người.
Tỉnh Minh Hải: 1976-1996
Tháng 2 năm 1976, thành lập tỉnh Minh Hải từ tỉnh An Xuyên và một phần tỉnh Bạc Liêu (do Việt Nam Cộng Hòa lập ra) và có sự thay đổi như: phê chuẩn[1] (về nguyên tắc) việc phân vạch địa giới hành chính cấp huyện; điều chỉnh địa giới hành chính cấp xã[2][3][4][5]; đổi tên[6], giải thể[7][8] hành chính cấp huyện; chuyển tỉnh lỵ tỉnh Minh Hải về thị xã Cà Mau[9] và giải thể tỉnh Minh Hải vào năm 1996[10], thành hai tỉnh là tỉnh Bạc Liêu và tỉnh Cà Mau.
Tái lập tỉnh Cà Mau
Năm 1997, lập tỉnh Cà Mau[10]; điều chỉnh và thành lập các đơn vị hành chính cấp xã[11][12][13][14][15][16], cấp huyện[17].
Năm 1999, thành lập thành phố Cà Mau thuộc tỉnh Cà Mau[18] và công nhận thành phố Cà Mau là đô thị loại II[19].
Dân số, lao động
Dân số
Tổng số: 1.118.830 người (điều tra dân số ngày 1 tháng 4 năm 2009). Mật độ dân số trung bình của tỉnh Cà Mau là 232 người/km² trong đó: tỷ lệ nữ giới chiếm 50,9% dân số. Tốc độ tăng dân số trung bình 1,6%/năm.
Khu vực thành thị: 20% dân số; khu vực nông thôn: 80% dân số.
Dân tộc
Có 20 dân tộc khác nhau sinh sống trên địa bàn, gồm người Kinh chiếm 97,16%, người Khơ Me chiếm 1,86%, còn lại là người Hoa và các dân tộc ít người khác.
Lao động
Số người trong độ tuổi lao động là 643.815 người, chiếm 57.54% dân số; trong đó lực lượng lao động hoạt động trong nền kinh tế có 610.000 người, chiếm 50,83% dân số và chiếm 83,56% lao động trong độ tuổi. Lao động giản đơn chiếm 82% lực lượng lao động.
Các đơn vị hành chính
Cà Mau có 9 đơn vị hành chính cấp huyện gồm 1 thành phố và 8 huyện:
Thành phố Cà Mau - là đô thị loại II - Theo quyết định của Thủ tướng chính phủ vào ngày 07 tháng 08 năm 2010
Huyện Đầm Dơi (dự kiến chia tách thành thị xã Đầm Dơi và huyện Vàm Đầm năm 2020)
Huyện Ngọc Hiển
Huyện Cái Nước
Huyện Trần Văn Thời (dự kiến thành lập thị xã Sông Đốc và huyện Trần Văn Thời năm 2020)
Huyện U Minh
Huyện Thới Bình (dự kiến chia tách một phần với TP Cà Mau thành lập huyện Châu Thành năm 2020)
Huyện Năm Căn
Huyện Phú Tân
Tổng số thị trấn, xã, phường: 99, trong đó có 10 phường, 9 thị trấn và 80 xã
Biển số xe
Thành phố Cà Mau 69-c1 XXX.XX
Huyện Đầm Dơi 69 - R1 XXX.XX
Huyện Ngọc Hiển 69 - N1 XXX.XX
Huyện Cái Nước 69-E1 XXX.XX
Huyện Trần Văn Thời 69-N1 XXX.XX
Huyện U Minh 69-H1 XXX.XX
Huyện Thới Bình 69-D1 XXX.XX
Huyện Năm Căn 69 - M1 XXX.XX…
Kinh tế
Tổng quan
Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) 11,52% (năm 2009), GDP đạt 19.150 tỷ đồng
GDP đầu người 17 triệu đồng (năm 2009)tương đương 1.020 USD
Tỷ lệ hộ nghèo cuối năm 2009 còn 8,15%; tỷ lệ nhân dân sử dụng điện: 91% (năm 2009)
Kim ngạch xuất khẩu 750 triệu USD (năm 2009)
Sản lượng thủy sản: 390.000 tấn (năm 2009) đạt 720 triệu USD
Sản lượng lúa: 390.000 tấn (năm 2006)
Đàn gia súc: 211.184 con (năm 2001)
Thủy sản
Nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.
Các khu công nghiệp và chế xuất
Cà Mau đang xây dựng tổ hợp công nghiệp khí – điện – đạm có tổng số vốn dự kiến trong giai đoạn một lên đến 2,5 tỷ USD. Tổ hợp công nghiệp này gồm một đường ống dẫn khí dài 298 km trên biển và 43 km trên bờ nối từ mỏ PM–3 (thuộc vùng chồng lấn Việt Nam và Malaysia). Đường ống có công suất vận chuyển 2 tỷ m³ khí/năm vào khu nhà máy. Hai nhà máy điện có tổng công suất 1500 MW và một nhà máy phân đạm với công suất 800.000 tấn/năm.
Văn hóa -Văn học nghệ thuật
Trong tháng 4 năm 2006, nổi lên trong văn đàn trong nước cuộc tranh luận, hay đúng hơn là chuyện bạn đọc chia sẻ những khó khăn chính quyền áp đặt lên nữ văn sĩ Nguyễn Ngọc Tư sau khi truyện Cánh đồng bất tận của chị được xuất bản và phổ biến rộng rãi. Ca nhạc dân gian có ca cổ, cải lương,...
Tổ quốc ta như một con tàu Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau
Những đặc sản Cà Mau
Mắm lóc U Minh.
Ba khía Rạch Gốc (Ngọc Hiển).
Sò huyết Bãi Bồi (Ngọc Hiển).
Tôm khô Bãi Háp (Năm Căn)...
Cua Biển Cà Mau (Đầm Dơi, Năm Căn)...
Di tích
Di tích cấp quốc gia:
Đình Tân Hưng.
Hồng Anh Thư Quán.
Biệt khu Hải Yến Bình Hưng (của Nguyễn Lạc Hóa).
Khu di tích lịch sử Hòn Đá Bạc
+Hòn Khoai{Khởi Nghĩa Hòn Khoai}
Di tích cấp tỉnh:
Nhà Dây thép
Đền thờ Bác Hồ xã Trí Phải
Đền thờ Bác Hồ xã Viên An
Đền thờ Bác Hồ thị trấn Cái Nước
Những người Cà Mau nổi bật
Cà Mau là quê hương của Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Thiện Nhân, Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn, Huỳnh Đảm, Nguyễn Ngọc Tư, Bác Ba Phi, Trần Văn Thời, Phan Ngọc Hiển, Việt Thảo, Lê Vũ Cầu, Cao Văn Phường, Hồ Thị Kỷ.
Giáo dục - Y tế
Ngành giáo dục đào tạo của tỉnh Cà Mau những năm gần đây đã có bước phát triển đáng kể. Số lượng học sinh các ngành học, cấp học đều tăng, nhất là bậc trung học và loại hình giáo dục thường xuyên. Ngoại ngữ cũng được người dân cũng như ban ngành trong tỉnh quan tâm, hiện Nhà Văn Hóa Thiếu Nhi Cà Mau, Trung tâm GDTX và các trường Trung cấp, Đại Học ở Cà Mau quan tâm và thường xuyên mở lớp, mở khóa thi. Nổi bật trong Tp.Cà Mau có Trung tâm Ngoại Ngữ Việt Anh tổ chức tốt các khóa học lấy chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế (ĐH Cambridge).
Cà Mau có 9 bệnh viện, 17 phòng khám đa khoa khu vực. Công tác truyền thông, giáo dục và chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân thực hiện khá tốt. Tỉnh đã trang bị thêm một số thiết bị y tế hiện đại cho các bệnh viện, trung tâm y tế và trạm y tế xã.
Giao thông
Đường bộ: quốc lộ 1A và quốc lộ 63 cách Thành phố Hồ Chí Minh 380 km và thành phố Cần Thơ 180 km. Từ Thành phố Cà Mau có thể đi lại các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long dễ dàng.
Đường thủy: Cà Mau có các sông lớn như: sông Bảy Háp, sông Gành Hào, sông Đốc, sông Trẹm... rất thuận tiện cho giao thông đường thủy đi lại khắp vùng đồng bằng sông Cửu Long và Thành phố Hồ Chí Minh.
Đường không: đường bay từ sân bay Cà Mau đi Thành phố Hồ Chí Minh đã được mở rộng và nâng cấp, rút ngắn thời gian đi lại giữa Cà Mau, các tỉnh và Thành phố Hồ Chí Minh. Hiện tuyến bay Cà Mau-Thành phố Hồ Chí Minh sử dụng máy bay ATR, thời gian bay vào khoảng 45 phút. Các sân bay cũ ở Năm Căn, Hòn Khoai khi có nhu cầu và điều kiện có thể khôi phục và đưa vào sử dụng.
Cảng biển: Cà Mau có cảng Năm Căn là cảng quan trọng trong hệ thống cảng ở đồng bằng sông Cửu Long. Cảng được đầu tư xây dựng ở vị trí vòng cung đường biển của vùng Đông Nam Á. Cảng Năm Căn có nhiều điều kiện thuận lợi trong việc mở rộng giao thương với các nước trong vùng như: Singapore, Indonesia, Malaysia... Hiện nay, năng lực hàng hóa thông qua cảng trên 10.000 tấn/năm.
Bưu chính viễn thông
Cà Mau có tổng đài đài vi ba số, dung lượng lớn và tổng đài điện tử kỹ thuật số ở các huyện, đảm bảo thông tin liên lạc trong nước và thế giới, bình quân 100 dân có 4,5 máy điện thoại[20].
Ngày 7 tháng 8 năm 2010 Thủ tướng đã quyết định công nhận Thành phố Cà Mau là đô thị loại II (Quyết định số 1373/QĐ-TTg[1]).
Địa lý tự nhiên
Diện tích: 5.211 km²
Diện tích rừng: 100.600 ha
Diện tích ruộng lúa: 130.513 ha
Diện tích cây công nghiệp: 33.591 ha
Diện tích vườn: 8.334 ha
Diện tích nuôi thủy sản: 204.381 ha
Bờ biển: Bờ tây giáp vịnh Thái Lan dài 145 km; bờ phía đông giáp biển Đông dài 104 km.
Sông ngòi
Hệ thống sông rạch chủ yếu
Sông Bảy Háp đổ ra biển Tây dài hơn 50 km
Sông Cửa Lớn dài 58 km
Sông Ông Đốc dài hơn 60 km
Sông Cái Tàu dài 43 km
Sông Trẹm từ Cái Tàu đổ về Kiên Giang dài 36 km
Sông Đầm Cùng dài khoảng 36 km
Sông Bạch Ngưu chảy qua địa phận Cà Mau 30 km
Sông Gành Hào dài 45 km từ trung tâm TP CM đổ ra biển Đông.
Sông Năm Căn đổ ra biển đông
Ngoài ra, còn nhiều sông, rạch nối các hệ thống sông trên.
Lịch sử
Trước năm 1975
Để ổn định về hành chính trong việc khai thác thuộc địa lần thứ nhất, Pháp chia Nam Kỳ thành 20 tỉnh. Lúc bấy giờ, Cà Mau là vùng đất thuộc Rạch Giá của tỉnh Bạc Liêu.
Ngày 9 tháng 3 năm 1956, Việt Nam Cộng hòa lấy quận Cà Mau, quận Quảng Xuyên và bốn xã của quận Giá Rai: Định Thành, Hòa Thành, Tân Thành, Phong Thạnh Tây lập thành tỉnh Cà Mau.
Ngày 22 tháng 10 năm 1956, tỉnh Cà Mau được đổi tên thành tỉnh An Xuyên; tỉnh lỵ có tên là Quản Long. Dân số tính đến năm 1971 là 279.1131 người.
Tỉnh Minh Hải: 1976-1996
Tháng 2 năm 1976, thành lập tỉnh Minh Hải từ tỉnh An Xuyên và một phần tỉnh Bạc Liêu (do Việt Nam Cộng Hòa lập ra) và có sự thay đổi như: phê chuẩn[1] (về nguyên tắc) việc phân vạch địa giới hành chính cấp huyện; điều chỉnh địa giới hành chính cấp xã[2][3][4][5]; đổi tên[6], giải thể[7][8] hành chính cấp huyện; chuyển tỉnh lỵ tỉnh Minh Hải về thị xã Cà Mau[9] và giải thể tỉnh Minh Hải vào năm 1996[10], thành hai tỉnh là tỉnh Bạc Liêu và tỉnh Cà Mau.
Tái lập tỉnh Cà Mau
Năm 1997, lập tỉnh Cà Mau[10]; điều chỉnh và thành lập các đơn vị hành chính cấp xã[11][12][13][14][15][16], cấp huyện[17].
Năm 1999, thành lập thành phố Cà Mau thuộc tỉnh Cà Mau[18] và công nhận thành phố Cà Mau là đô thị loại II[19].
Dân số, lao động
Dân số
Tổng số: 1.118.830 người (điều tra dân số ngày 1 tháng 4 năm 2009). Mật độ dân số trung bình của tỉnh Cà Mau là 232 người/km² trong đó: tỷ lệ nữ giới chiếm 50,9% dân số. Tốc độ tăng dân số trung bình 1,6%/năm.
Khu vực thành thị: 20% dân số; khu vực nông thôn: 80% dân số.
Dân tộc
Có 20 dân tộc khác nhau sinh sống trên địa bàn, gồm người Kinh chiếm 97,16%, người Khơ Me chiếm 1,86%, còn lại là người Hoa và các dân tộc ít người khác.
Lao động
Số người trong độ tuổi lao động là 643.815 người, chiếm 57.54% dân số; trong đó lực lượng lao động hoạt động trong nền kinh tế có 610.000 người, chiếm 50,83% dân số và chiếm 83,56% lao động trong độ tuổi. Lao động giản đơn chiếm 82% lực lượng lao động.
Các đơn vị hành chính
Cà Mau có 9 đơn vị hành chính cấp huyện gồm 1 thành phố và 8 huyện:
Thành phố Cà Mau - là đô thị loại II - Theo quyết định của Thủ tướng chính phủ vào ngày 07 tháng 08 năm 2010
Huyện Đầm Dơi (dự kiến chia tách thành thị xã Đầm Dơi và huyện Vàm Đầm năm 2020)
Huyện Ngọc Hiển
Huyện Cái Nước
Huyện Trần Văn Thời (dự kiến thành lập thị xã Sông Đốc và huyện Trần Văn Thời năm 2020)
Huyện U Minh
Huyện Thới Bình (dự kiến chia tách một phần với TP Cà Mau thành lập huyện Châu Thành năm 2020)
Huyện Năm Căn
Huyện Phú Tân
Tổng số thị trấn, xã, phường: 99, trong đó có 10 phường, 9 thị trấn và 80 xã
Biển số xe
Thành phố Cà Mau 69-c1 XXX.XX
Huyện Đầm Dơi 69 - R1 XXX.XX
Huyện Ngọc Hiển 69 - N1 XXX.XX
Huyện Cái Nước 69-E1 XXX.XX
Huyện Trần Văn Thời 69-N1 XXX.XX
Huyện U Minh 69-H1 XXX.XX
Huyện Thới Bình 69-D1 XXX.XX
Huyện Năm Căn 69 - M1 XXX.XX…
Kinh tế
Tổng quan
Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) 11,52% (năm 2009), GDP đạt 19.150 tỷ đồng
GDP đầu người 17 triệu đồng (năm 2009)tương đương 1.020 USD
Tỷ lệ hộ nghèo cuối năm 2009 còn 8,15%; tỷ lệ nhân dân sử dụng điện: 91% (năm 2009)
Kim ngạch xuất khẩu 750 triệu USD (năm 2009)
Sản lượng thủy sản: 390.000 tấn (năm 2009) đạt 720 triệu USD
Sản lượng lúa: 390.000 tấn (năm 2006)
Đàn gia súc: 211.184 con (năm 2001)
Thủy sản
Nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.
Các khu công nghiệp và chế xuất
Cà Mau đang xây dựng tổ hợp công nghiệp khí – điện – đạm có tổng số vốn dự kiến trong giai đoạn một lên đến 2,5 tỷ USD. Tổ hợp công nghiệp này gồm một đường ống dẫn khí dài 298 km trên biển và 43 km trên bờ nối từ mỏ PM–3 (thuộc vùng chồng lấn Việt Nam và Malaysia). Đường ống có công suất vận chuyển 2 tỷ m³ khí/năm vào khu nhà máy. Hai nhà máy điện có tổng công suất 1500 MW và một nhà máy phân đạm với công suất 800.000 tấn/năm.
Văn hóa -Văn học nghệ thuật
Trong tháng 4 năm 2006, nổi lên trong văn đàn trong nước cuộc tranh luận, hay đúng hơn là chuyện bạn đọc chia sẻ những khó khăn chính quyền áp đặt lên nữ văn sĩ Nguyễn Ngọc Tư sau khi truyện Cánh đồng bất tận của chị được xuất bản và phổ biến rộng rãi. Ca nhạc dân gian có ca cổ, cải lương,...
Tổ quốc ta như một con tàu Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau
Những đặc sản Cà Mau
Mắm lóc U Minh.
Ba khía Rạch Gốc (Ngọc Hiển).
Sò huyết Bãi Bồi (Ngọc Hiển).
Tôm khô Bãi Háp (Năm Căn)...
Cua Biển Cà Mau (Đầm Dơi, Năm Căn)...
Di tích
Di tích cấp quốc gia:
Đình Tân Hưng.
Hồng Anh Thư Quán.
Biệt khu Hải Yến Bình Hưng (của Nguyễn Lạc Hóa).
Khu di tích lịch sử Hòn Đá Bạc
+Hòn Khoai{Khởi Nghĩa Hòn Khoai}
Di tích cấp tỉnh:
Nhà Dây thép
Đền thờ Bác Hồ xã Trí Phải
Đền thờ Bác Hồ xã Viên An
Đền thờ Bác Hồ thị trấn Cái Nước
Những người Cà Mau nổi bật
Cà Mau là quê hương của Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Thiện Nhân, Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn, Huỳnh Đảm, Nguyễn Ngọc Tư, Bác Ba Phi, Trần Văn Thời, Phan Ngọc Hiển, Việt Thảo, Lê Vũ Cầu, Cao Văn Phường, Hồ Thị Kỷ.
Giáo dục - Y tế
Ngành giáo dục đào tạo của tỉnh Cà Mau những năm gần đây đã có bước phát triển đáng kể. Số lượng học sinh các ngành học, cấp học đều tăng, nhất là bậc trung học và loại hình giáo dục thường xuyên. Ngoại ngữ cũng được người dân cũng như ban ngành trong tỉnh quan tâm, hiện Nhà Văn Hóa Thiếu Nhi Cà Mau, Trung tâm GDTX và các trường Trung cấp, Đại Học ở Cà Mau quan tâm và thường xuyên mở lớp, mở khóa thi. Nổi bật trong Tp.Cà Mau có Trung tâm Ngoại Ngữ Việt Anh tổ chức tốt các khóa học lấy chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế (ĐH Cambridge).
Cà Mau có 9 bệnh viện, 17 phòng khám đa khoa khu vực. Công tác truyền thông, giáo dục và chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân thực hiện khá tốt. Tỉnh đã trang bị thêm một số thiết bị y tế hiện đại cho các bệnh viện, trung tâm y tế và trạm y tế xã.
Giao thông
Đường bộ: quốc lộ 1A và quốc lộ 63 cách Thành phố Hồ Chí Minh 380 km và thành phố Cần Thơ 180 km. Từ Thành phố Cà Mau có thể đi lại các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long dễ dàng.
Đường thủy: Cà Mau có các sông lớn như: sông Bảy Háp, sông Gành Hào, sông Đốc, sông Trẹm... rất thuận tiện cho giao thông đường thủy đi lại khắp vùng đồng bằng sông Cửu Long và Thành phố Hồ Chí Minh.
Đường không: đường bay từ sân bay Cà Mau đi Thành phố Hồ Chí Minh đã được mở rộng và nâng cấp, rút ngắn thời gian đi lại giữa Cà Mau, các tỉnh và Thành phố Hồ Chí Minh. Hiện tuyến bay Cà Mau-Thành phố Hồ Chí Minh sử dụng máy bay ATR, thời gian bay vào khoảng 45 phút. Các sân bay cũ ở Năm Căn, Hòn Khoai khi có nhu cầu và điều kiện có thể khôi phục và đưa vào sử dụng.
Cảng biển: Cà Mau có cảng Năm Căn là cảng quan trọng trong hệ thống cảng ở đồng bằng sông Cửu Long. Cảng được đầu tư xây dựng ở vị trí vòng cung đường biển của vùng Đông Nam Á. Cảng Năm Căn có nhiều điều kiện thuận lợi trong việc mở rộng giao thương với các nước trong vùng như: Singapore, Indonesia, Malaysia... Hiện nay, năng lực hàng hóa thông qua cảng trên 10.000 tấn/năm.
Bưu chính viễn thông
Cà Mau có tổng đài đài vi ba số, dung lượng lớn và tổng đài điện tử kỹ thuật số ở các huyện, đảm bảo thông tin liên lạc trong nước và thế giới, bình quân 100 dân có 4,5 máy điện thoại[20].